قاعده لطف از مهم ترین قواعد کلامی است. متکلمان امامیه، از این قاعده در مباحث مختلفی استفاده کرده اند. در این تحقیق، کارکردهای قاعده لطف نزد متکلمان امامیه قرن اول تا ششم هجری قمری بازشناسی شده است. از بین رفتن بسیاری از آثار متکلمان قرن اول تا چهارم، و نیز عدم سهولت دسترسی به تالیفات باقی مانده ایشان، سبب شد که بررسی کارکردهای قاعده لطف در آثار مزیور، نتیجه چندانی در پی نداشته باشد. این در حالی...

چکیده علی بن إبراهیم فرزند إبراهیم بن هاشم، اولین نشر دهنده حدیث کوفه در قم، از محدثان بزرگ امامیه درنیمه دوم قرن سوم است. نقش وی در انتقال میراث حدیثی بر کسی پوشیده نیست اما مطالعه آثار و اندیشههای وی نشان میدهد علی بن إبراهیم تنها یک محدث صرف نیست بلکه دارای یک منظومه فکری و کلامی است . بررسی دیدگاههای او در مسائل مختلف کلامی نشان دهنده گرایش وی به جریان کلامی هشام بن حکم در کوفه است. به ب...

تحقیق عمیق و عریق دانشمند فقید درحواشی ایضاح همراه با تصحیح آن کتاب از دانش فراوان آن مرحوم حکایت می کند. دراین مقاله شیوه تتبع آن شادروان در7 بخش مورد مداقه قرار میگیرد و استشهادات ادبی موجود از اشعار عربی و امثال در هر بخش ذکر و مسائل بلاغی و ادبی آن شکافته می شود.

تحقیق عمیق و عریق دانشمند فقید درحواشی ایضاح همراه با تصحیح آن کتاب از دانش فراوان آن مرحوم حکایت می کند. دراین مقاله شیوه تتبع آن شادروان در7 بخش مورد مداقه قرار میگیرد و استشهادات ادبی موجود از اشعار عربی و امثال در هر بخش ذکر و مسائل بلاغی و ادبی آن شکافته می شود.

پس از عصر نزول قرآن درتاریخ تفسیر ،  شاهد بروز رویکردی هستیم که تفسیر قرآن را صرفا در بستر دانش حدیث دنبال کرده است.بر اساس این رویکرد باب نظرورزی واجتهاد در حوزه   معانی قرآن ، مسدود بوده است.به همین علت  بوده که شیخ طوسی از کسانی یاد می کندکه تفسیر  هیچ بخشی  از ظواهر قرآن را جزبه کمک خبر منقول جایز نمی شمرده اند. نشانه های آشکار حضور این جریان روایت گروی  را در  سده یازدهم هجری و در میان گفت...

چکیده یکی از پرمخاطره ترین مسائل در تاریخ اندیشه های کلامی مسئله کلام خداوند است. متکلمان مسلمان، نخست تحت تاثیر آیات قرآن و احادیث پیامبر و سپس در مواجهه با اندیشه های مسیحی درباره تثلیث و فلسفه یونان، مسئله صفات را عرضه کردند. پس از آن برمبنای تلقی های متفاوت از صفات الهی، اختلافات و مشاجراتی درباره متکلم بودن خدا بوجود آمد. به اعتقاد معتزله، کلام از صفات فعل خدا و حادث و مخلوق در محل است. م...

بررسی اندیشه های متکلّمان بزرگ جهان تشیع، از جهات مختلفی حایز اهمیّت می باشد؛ چراکه این بررسی ها در وهل? نخست، راه پیموده شده توسط بزرگان را به دیگران می نمایاند و از دیگرسو، مسیر باقی مانده نیز روشن می شود. در مرحل? بعد، این بررسی ها به ما این امکان را می دهد که آگاهی از میزان پیشرفت علم کلام در زمان های مختلف و شیوه های متفاوت ارائه شده در هر زمان را به دست آوریم. در میان متکلمان بزرگ، اندیشمند...

چکیده شناخت ذات و صفات خداوند یکی از دغدغه های دیرین بشر بوده و هست. خداباوران همواره در اصل اتصاف و نحوه ی اتصاف واجب تعالی به صفات اختلاف نظر دارند. متکلمان امامیه نیز از این نزاع به دور نمانده و دیدگاه های متفاوتی ارائه نموده اند. اکثر آنها ضمن پذیرش وجود صفات کمال در خداوند و قابل شناخت دانستن آنها برای انسان، پس از نفی جهات نقص، آنها را به واجب تعالی نسبت داده-اند. گروهی از متکلمان امامی...

این نوشتار برآنست تا علم کلام را در حوزه تفکر اسلامی معرفی کرده، جایگاه و نقش سازنده و تعیین کننده این علم دینی و دارندگان آن یعنی متکلمان را آشکار سازد و نشان دهد که پاسداری از حریم دین از طریق تبیین مستدل، پاسخ گویی به پرسش ها و دفع شبهات، کارکرد درخشان این علم است. در بررسی جایگاه و نقش علم کلام اسلامی به نقش ممتاز آن در زمینه سازی برای پیدایش سایر علوم و معارف دینی نیز پرداخته می شود و در ا...

اشعریان از مهمترین خاندان های شیعی و مهمترین خاندان شیعی قم و ایران می باشند. ایشان در خدمت رسول اکرم (ص) به اسلام مشرف شدند و در اواخر قرن اول هجری قمری روی به ایران آورده و در قم سکونت گزیدند. این خاندان بارها مشمول عنایت و مدح حضرت رسول (ص) و ائمه اطهار (ع) واقع شدند. افراد این خاندان که بعضاً توفیق مصاحبت امامان شیعه را داشته اند عده قابل توجهی از محدثان و راویان تشیع را شامل می شوند. مجامع ...