چکیده نقوش چلیپایی در ادوار پیش از اسلام برای تزیین هنرهای مختلف بکار رفته است و این نقوش در تزیینات معماری دوره اسلامی نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این مقاله به بررسی مفاهیم، زیبایی شناسی و سیر تحول این نقوش در تزیینات معماری دوره اسلامی ایران از آغاز تا پایان دوره زند و قاجار پرداخته شده است. هنرمندان متفکر دوران اسلامی از همان ابتدا به اهمیت نمادگرایی و زیبایی شناسی این نقوش پی برد...

Mirza Gholam Reza Isfahani (D. 1304 Ah) Qajar era’s calligrapher, is a comprehensive personality with own way in Iran’s calligraphic history, who is a unique calligrapher in Qajar era. Mirza Gholam Reza has been proficient at all common dengues and templates in calligraphy, and especially he has created a new way in black homework template. Gholam Hossein Amir Khani (B. 1318) is one...

ارمنی‌باف در فرش‌شناسی ایران قالی ایرانی است که از زمان سکونت ارمنیان در ایرانِ عهد صفوی به‌دست ایرانیان ارمنی، در مناطقی از ایران، با حفظ ویژگی‌های اصیل قالی ایرانی، و متأثر از فرهنگ قالی‌بافی ارمنستانِ قدیم، بافته می‌شد. از مشترکات قالی ایرانی و ارمنی می‌توان به نقوشی خاص اشاره کرد که گاه، «نگاره‌های معنادار» یا «نماد» نامیده شده‌اند. قالی ارمنی‌باف نمادهایی دارد: از نماد «آب و اژدها» گرفته تا ...

قصیدۀ عینیۀ ابن­سینا از جمله اولین آثاری است که در آن روح یا نفس ناطقۀ انسان به شکل یک پرنده به تصویر کشیده شده است. این قصیده نمایش فرود آمدن روان است که از جهان عقول مجرده در زندان تن اسیر می­گردد و سرانجام آرزو می­کند به خاستگاه نخستین خود بازگردد. قصیدۀ عینیۀ محمدرضا حکیمی با نام "الوهیج" که در بحر کامل مضمر و با همان قافیۀ عینیۀ ابن­سینا سروده شده است، در واقع پاسخی به عینیۀ ابن­سینا در رو...

دو مسجد- مدرسۀ چهارباغ و علیقلی‌آقا از دو مجموعة شهری شاخص دوران شاه سلطان حسین در پژوهش حاضر مورد توجه قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر دو فرضیه را مطرح می­دارد. نخست اینکه مسجد- مدرسه­ های منتخب در این پژوهش به عنوان شاخص ­ترین بناهای علمی- مذهبی احداث‌شده در دورۀ پادشاهی شاه سلطان­ حسین، به‌خصوص از حیث آرایه­ های معماری، دارای مؤلفه‌های سبک­ شناسانه منظمی هستند و دوم اینکه یکی از عوامل مهم در ایجا...

به‌منظور کسب اطلاعاتی جامع از وضعیت کمّی جنگلهای بنه در استان فارس و میزان زادآوری طبیعی موجود در آن، طرح آماربرداری در این جنگلها انجام شد. مبنای انتخاب پلات‌های نمونه‌برداری روش نمونه‌برداری خوشه‌ای بود که در آن پس از تهیه نقشه پراکنش بنه در استان فارس شبکه آماربرداری به ابعاد 20×20 کیلومتر تهیه و در محل رئوس شبکه آماربرداری یک خوشه با 9 قطعه نمونه و آرایش چلیپایی در نظر گرفته شد. نتایج نشان د...

علی‌رغم مطالعات بسیار در مورد باغ ایرانی و وجوه مختلف آن خصوصاً در دهه‌های اخیر، ابعاد ناشناخته و مورد اختلاف در باب دلایل شکل‌گیری و هندسه باغ بسیار زیاد است. در این بین الگوی چهارباغ، که باغ را حاصل دو محور متعامد با وجود کوشکی در محل تقاطع می‌داند، با استناد به برخی شواهد چون نقوش برجسته چلیپایی و توصیف از بهشتی که آدم ابوالبشر از آن رانده شده‌است، به عنوان کهن الگوی باغ ایرانی معرفی شده‌است....

ترانه­های سیستانی بخشی از میراث معنوی و فرهنگ عامۀ سیستان و برگرفته از فرهنگ، تمدن و علایق مردم آن است. مردم این خطه عواطف و احساسات، امیال و آرزوهای خود را به بهترین شیوه با زبان احساس و در قالب ملموس­ترین تصویرگری­ها بیان داشته­اند. با بررسی حدود چهارصد دوبیتی سیستانی، ویژگی­های ساختاری و ادبی آن در این جستار تحلیل شده است. بررسی ساختار و فرم دوبیتی­ها نشان می­دهد که دوبیتی های سیستانی همانند...

یکی از نمونه‏های شاخص حماسۀ دینی در ادب پارسی، مثنوی خاوران‏نامه، اثر ابن‏حسام خوسفی است که در قرن نهم و در‏شرح جنگ‏های سپاه اسلام به فرماندهی حضرت علی (ع) در سرزمین‏های خاوران به رشتۀ نظم کشیده شده است. در این پژوهش، نخست دربارۀ حماسه1، حماسۀ دینی و علل پیدایش و نمونه‏های آن و نیز احوال و آثار ابن‏حسام خوسفی سخن گفته‏ایم و پس‏از معرّفی مختصر خاوران‏نامه، جنبه‏های حماسی و دیگر نکات قابل توجّه، مع...

مداخله خلاقانه در بسط چشم انداز، پیوستگی و گشایش فضایی، مکانهای مذهبی، موجب اجتماع پذیری مکان و احساس با هم بودن مومنین گردیده است. اهمیت دادن اسلام به جامعه و نمایش این تجمع مبارک موجب توجه به نماز جمعه و مصلا شده است. این مقاله با ترکیبی از روش تحلیلی و تفسیری به معرفی روند تکامل الگوهای فضایی در حیاط، شبستان و گنبدخانه‌ برخی از مساجد و مدارس پرداخته و با بررسی طرح توسعه حرم حضرت عبدالعظیم (ع...