افسانه قصّه ای است حاوی سرگذشت یا رویدادی خیالی از زندگی انسان ها، حیوانات، پرندگان یا موجودات وهمی چون دیو، پری، غول و اژدها که با رمز و رازها و گاه مقاصدی اخلاقی و آموزشی توأم است و نگارش آن بیشتر به قصد سرگرمی و تفریح خوانندگان انجام می گیرد. وجه ممیز افسانه ها، تخیل قوی و اغراق آمیز بودن آنهاست. افسانه ها انواعی دارند: تمثیلی، پریان، عاشقانه و پهلوانی. در این مقاله، ضمن تعریف و آشنایی با انو...

در این پژوهش برای بررسی اندیشه دوشاعر برجسته و نوگرای معاصر جهان عبدالوهاب بیاتی و احمد شاملو به بررسی بن مایه های مشترک و غیر مشترک آن ها پرداخته ایم. با بررسی تطبیقی بن مایه های شعر این دوشاعر و بررسی تشابه و تمایز اندیشه آنان پی می بریم که این دو به طور مشترک بن مایه های پر تکراری چون: امید و ناامیدی، انسان، رمز و اسطوره، منجی، عشق و تغزل، زندگی، تعهد، رئالیسم، رمانتیسم، نوآوری و عصیان و آر...

داستان پریان، قصه ای است که در آن شاهد اتفاقات ماوراءالطبیعی، شگفت انگیز در خلقت انسان هستیم، مقطع زمانی و مکانی در این داستان ها نامشخص و خیالی است. داستان لریِ «دخترِ دال»، حکایتِ «زادن اسطوره ای» دختری از درون تخم یک پرنده است که توسط دال (سیمرغ) در غاری در دل کوه پرورش می یابد. دختر دال با حیل? پیر زن اجیر شده ای گرفتار می شود ولی نهایتاً با کمک شاهزاده ای از دل نی ها باززاده می شود و با او ازد...

در بیشترِ پژوهش­هایی که تا امروز درباره «آیین­های ایرانی» در ادب حماسی منتشر شده، شواهد عموماً محدود به شاهنامه بوده و در این حدود نیز آداب و رسوم نادر و درخور بحث از توجّه و بررسی به دور مانده است. در مقاله حاضر با مطالعه در ادب حماسیِ ایران به معنای کامل و دقیق این اصطلاح، چند نمونه از رسوم، ویژگی­ها و بن­مایه­های کمتر شناخته شده پهلوانی استخراج و تحلیل شده است. مطابقِ این چند آیین و مضمون داستانی...

یکی از کهن ترین و گسترده ترین بن مایه های داستان های عاشقانة جهان، عشق نامادری به پسر همسر است. در ادب پارسی افزون بر بهترین نمونۀ ایرانی آن که در داستان سیاوش و سودابۀ شاهنامه گزارش شده است، با تأثیر پذیری از روایت قرآنی داستان سامی یوسف و زلیخا، آثارو منظومه هایی پدید آمد که هنری ترین آن ها محبت نامه سرودۀ عبدالرحمن جامی در اورنگ پنجم از هفت اورنگ است. در آثار ملل دیگر نیز روایت هایی با بن ما...

رشد و هدایت ذوق­های ادبی تحت تأثیر عوامل بسیاری از جمله تابوهاست که مهم­ترین عامل در این امر محسوب می‌شود. پلیدی ها و تقدّس های رشد یافته، بدون زمینه  منطقی و دلیل موجّه و با منشاء و ریشه  نامشخص، باورها و اندیشه هایی را در جامعه می‌پرورد که نه تنها عملکرد عوام، بلکه اندیشه شاعران را در خود تنیده و بدان خط سیر ویژه می‌بخشد. بررسی روش شناختی در بعضی از متون نظم، منجر به مطالعه­ای مقایسه­ای بین شاع...

 احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهره­های برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ‌ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادی­اش، بارها به زندان افتاد؛ اما هرگز از عقاید انقلابی و ادب پایداری دست نکشید. در این پژوهش، تلاش شده است تا جلوه­های ادب پایداری در شعر وی از نظر شکلی و محتوایی بررسی شود. یافته اساسی این جستار نیز در ای...

 احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهره­های برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ‌ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادی­اش، بارها به زندان افتاد؛ اما هرگز از عقاید انقلابی و ادب پایداری دست نکشید. در این پژوهش، تلاش شده است تا جلوه­های ادب پایداری در شعر وی از نظر شکلی و محتوایی بررسی شود. یافته اساسی این جستار نیز در ای...

موسى بن عقبه از سیره نگارانى است که در کنار ابن اسحاق نقش اساسى در تدوین سیره و مغازى پیامبر(ص) داشته; لکن کتاب مغازى او به مرور زمان (به دلایلى که چندان بر ما روشن نیست) از بین رفته است. قدمت کتاب او سبب شده تا سیره نگارانِ پس از او در کتاب هاى سیره و تاریخى از آن بهره ببرند. از مجموع گزارش هاى دیگران که از موسى بن عقبه در کتاب هاى مختلف آمده است، مى توان تا حدودى شکل اصلى کتاب مغازى موسى بن عق...

در گستره ی وسیع شعر معاصر، شاعران زیادی با تفکّر و اندیشه و زبان کلمات و وزن موسیقی خاص خود حضور یافتند یکی از این شاعران مهدی اخوان ثالث است. بن مایه عنصری تکراری در یک اثر ادبی است که به شکل های گوناگون در ادبیات و هنر به کار می رود و از جهان بینی و تجربیات خاص نویسنده مایه می گیرد. بن مایه ها نشأت گرفته از موضوع ، تصویر ، طرح یا الگوی اصلی است که با ظهور پی در پی در یک اثر ادبی از خود رد پا م...