یکی از مهم‌ترین گروه‌های جامعه که مورد نظر امام علی (ع) بوده است، گروه فرودستان یا فقرا است. امام (ع) در جای‌جای نهج‌البلاغه، کارگزاران و مسئولان حکومتی و عموم مردم را به رعایت حال آنان و حفظ حقوقشان سفارش می‌کند. آنچه بر اهمیت این مقاله می‌افزاید این است که گروه فرودستان و فقرا شامل چه دسته‌ای از افراد جامعه می‌شود و مسئولان در برابر آنان چه وظایفی دارند؟ در این مقاله دقائق لغوی واژۀ «فقیر» در...

تاریخ‌نگاری محلی، بازنمایی گذشته در مقیاس محلی و منطقه‏ای است. ویژگی پژوهش‏های این‌گونه، محدودیت به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی است و این امر زمینه جزئی‏نگری و پرداختن به تاریخ اجتماعی / تاریخ فرودستان را فراهم می‏آورد. امروزه محققان پیشینة این نوع تاریخ‌نگاری در ایران را حتی به تک‌نگاری‏های دورة جهانگشایی اعراب مسلمان می‏رسانند؛ اما بین تاریخ‌نگاری محلی سنتی و نوین تمایزاتی وجود دارد که در محلی...

مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چرا و چگونه یک روزنامه‌ی حاشیه‌ای مانند چنته پابرهنه می‌تواند و، با تعبیری قوی‌تر، باید در روشن ساختن زمانه‌ای که در آن می‌زیسته به کار گرفته شود و از این رو ضرورت دارد که به عنوان یک منبع اصلی در تاریخ‌نویسی به متن پژوهش‌های تاریخی بازگردد؟ برای پاسخ به این پرسش، پس از بررسی شماره‌های موجود روزنامه چنته پابرهنه از نظر سبک، لحن، محتوی و مخاطب در بستر تار...

تاریخ‌نگاری یکی از سازوکارهای معنابخشی به هویت‌های فرهنگی معاصر، از طریق حافظه جمعی، روایت، فانتزی (خیالپردازی) و اسطوره است. یکی از حوزه‌هایی که به بازاندیشی انتقادی تاریخ پرداخته و آن‌ را در رابطه با قدرت و نظام‌های سلطه مجدداً صورت‌بندی کرده، نظریه پسااستعماری است. این نوشتار تلاشی برای بازخوانی تاریخ کردستان، جنبه‌های روایی و صورت‌بندی‌های گفتمانی آن، از این منظر انتقادی است. در این جس...

تأمین اجتماعی نهادی در دولت های مدرن است که بر اساس آن افرادی که به هر دلیلی زندگی عادی آنها دچار اختلال شده است، تحت حمایت این نظام قرار می گیرند  پرهزینه ترین بخش این نظام، حوزۀ حمایت های اجتماعی است که به افرادی ارتباط دارد که به هیچ نحو نمی توانند حتی بخش کوچکی از بهای خدمات دریافتی را بپردازند امام علی (ع) در عهدنامۀ مالک اشتر بخشی از جامعه را با عنوان طبقۀ فرودستان معین می کند و مصادیقی ...

عریضه‌نویسی، از دیرباز بخشی از خرده رفتار سیاسی و اجتماعی ایرانیان بوده است، تا آن جا که می‌توان از آن به عنوان بخشی از فرهنگ ملی ایرانیان یاد کرد. چنین فرهنگی، چه پیش از ورود اسلام و چه پس از آن مرسوم بوده است، به گونه‌ای که نهاد حکومت در طول دوران میانه و سده‌های پس از آن، با برپایی دیوان مظالم، فرهنگ عریضه‌نویسی را تایید می‌کرد. مواجهه با تمدن غرب در دوره قاجار، هر چند گسست‌های عمیقی بر فرهن...

«ادوار سعید» در اثر مهم «شرق­شناسی»، آنچه را غرب به عنوان «شرق» معرفی کرده است فضایی ساخته و پرداخته می‌داند که ارتباط چندانی به واقعیتِ شرق ندارد. هدف از برساختن شرق ایجاد تمایز میان شرق و غرب است و بیشتر برای غرب مصرف دارد تا شرق. اما «ادوارد سعید» در انتهای کتابش به این موضوع اشاره می­کند که شرقی نیز در نهایت برتری غرب را می‌پذیرد و به آن گردن می­نهد. در این پژوهش به آثار شرق­شناسانی که به دن...

حاکمان عصرِ پیشامدرن ژاپن با هدف رویارویی تاکتیکی و راهبردی با بحران‌های پیش­رو و پیشگیری از فروپاشی نظام حاکم، دست به انجام یک رشته اصلاحات زدند. مُجاز شمردن فرودستان به طرح مستقیم عرایض (شکایت، انتقاد و پیشنهاد) به فرادستان از طریق نصب صندوق عرایض با هدف ریشه کن ساختن فساد مقامات و آگاهی از درون جامعه از جمله این اقدامات اصلاحی بود. رخوت و رکود حاکم بر عرصه مهم سیاستگذاری و حوزه دیوانی که به طو...

جنبش مقاومت تبریز، برای اعادة مشروطیت شکل گرفت. مجاهدان به رهبری ستارخان و باقرخان به دفاع از مشروطیت برآمدند. مخالفان مشروطه در تبریز، با آگاهی از به توپ بستن مجلس، به دنبال محو آثار و نشانه‌های مشروطیت و سلطه بر شهر بودند. پایگاه اجتماعی مجاهدان، فرودستان شهر بود. از همان آغاز، روستاییان هم در معرض قتل و غارت مخالفان مشروطه قرار داشتند. دهقانان با ستارخان ارتباط برقرار کردند و دسته‌های مجاهدا...

تأمین اجتماعی نهادی در دولت‌های مدرن است که بر اساس آن افرادی که به هر دلیلی زندگی عادی آنها دچار اختلال شده است، تحت حمایت این نظام قرار می‌گیرند  پرهزینه‌ترین بخش این نظام، حوزۀ حمایت‌های اجتماعی است که به افرادی ارتباط دارد که به هیچ نحو نمی‌توانند حتی بخش کوچکی از بهای خدمات دریافتی را بپردازند امام علی (ع) در عهدنامۀ مالک اشتر بخشی از جامعه را با عنوان طبقۀ فرودستان معین می‌کند و مصادیقی ...