علم جغرافیا به عنوان یک دانش میان رشته‏ اى در طى دوران تحول و تکامل خود از علوم اجتماعى و فلسفى بهره فراوان برده است. یکى از نظرات تأثیرگذار در جغرافیا و مخصوصا برنامه‏ ریزى شهرى به عنوان یکى از زیر شاخه‏ هاى این علم، کارکردگرایى را مى‏ توان نام برد. کارکردگرایى را اگر فعالیتى ضرورى جهت حیات اجتماعى بدانیم در این بررسى به موارد کلیدى این نظریه که کمک به حیات و دوام شهر نموده، پرداخته‏ ایم؛ که پ...

سرگذشت خدمات مسلمانان به جغرافیا، بخشی از آن تجدید حیات فکری است که طلوع تمدن اسلامی را مشخص می‏کند. رشد وگسترش این تمدن با نمایان شدن روح تازه علمی که به نحوی چشمگیر خِرد را بر قدرت چیره کرد پیوند نزدیک داشت. بطوریکه تا قرن نهم هجری ـ قمری(قرن پانزدهم میلادی)، علم جغرافیا و جغرافیدانان در جهان اسلام بر تمامی دنیا تأثیرگذار بود. در شرایط کنونی جهان اسلام، و با هدف تهیه داده‏های کاربردی جغرافیا...

بررسی تاریخ علم جغرافیا به جهت گستردگی آن در سه مقطع زمانی مورد توجه قرار گرفته است ‘ 1- جغرافیا از قرون ششم قبل از میلاد تا قرون وسطی. 2- جغرافیا در قرون وسطی(مقارن قرون وسطی) 3- جغرافیا از قرون وسطی به بعد. قسمت اول طی مقاله ای در مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در شماره های پیاپی 118و117 سال 1370 به چاپ رسیده. در قسمت دوم ‘ موضوع این مقاله که خلاصه آن از نظر می گذرد بررسی...

جغرافیا از جمله علومی است که در دورۀ حکومت قاجاریه مورد توجه طبقۀ روشنفکر و نخبۀ جامعۀ آن روز ایران قرار گرفت و به عنوان یکی از دروس فرعی در برخی از مدارس این دوره هم‌چون دارالفنون و توسط معلمان دروس ریاضیات و مهندسی به شکل نوینی و با رویکردی کاربردی تدریس می‌شد. تألیفات نجم‌الدوله در این علم نقشی بسیار تأثیرگذار در گذار از شکل سنتی به نوین آن، که یکی از ویژگی‌های اصلی علم این دوره است، ایفا کر...

هدف مقاله ی حاضر، تشریح مفهوم نئولیبرالیسم و جهانی شدن می باشد. همچنین تاثیرات این مفاهیم بر فضا، هویت جغرافیایی و نیز با تاکید بر تاثیرات جهانی شدن بر علم جغرافیا مورد توجه قرار گرفته است. روش پژوهش مقاله «توصیفی- تحلیلی» است. با مطالعه در زمینه ی مفاهیم نئولیبرالیسم و جهانی شدن و تاثیرات این مفاهیم بر جغرافیا می توان به این نتیجه رسید که نئولیبرالیسم و جهانی شدن تاثیرات ژرفی بر جغرافیا گذاشته...

هر علمی، یک خاستگاه زمانی، شیوۀ نگرش و سیر تکوینی در طول تاریخ دارد و هیچ علمی از شرایط محیطی، تفکرات و پارادایم‌های علمی همسو با آن برکنار نمانده است. بنابراین بررسی علمی مکتب‌های مهم جغرافیایی و پارادایم‌های علمی از قرن شانزدهم و پیشرفت همسوی علم جغرافیا و به‌خصوص ژئومورفولوژی با بقیۀ علوم در تاریخ، محققان را در درک پیدایش و تا حدی ضرورت وجود رشتۀ ژئومورفولوژی یاری می‌کند. ژئومورفولوژی به صور...

جغرافیا به‌عنوان علم تحلیل فضایی پدیده‌ها مبتنی بر سه هدف اصلی است: مطالعه ساختارهای فضایی، بررسی نظم مکانی _ فضایی فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و تحقیق روابط و عملکردهای فضایی از طریق سطح‌بندی سلسله مراتبی سکونت‌گاه‌های شهری و روستایی. در نهایت نمود کاربردی جغرافیا یا «برنامه‌ریزی فضایی» به اصلاح ساختارهای فضایی، انتظام مکانی _ فضایی فعالیت‌ها و نظم بخشی روابط و عملکردهای فضایی می‌پردازد. در ای...

بیشتر مردم برداشت‏ هایى مبهم از جغرافیا دارند. اکثر مردم جغرافیا را دانشى مى ‏دانند که صرفا به بررسى کوه، رود و طبیعت مى ‏پردازد. اما از زمانى که جغرافیا به عنوان یک علم و رشته دانشگاهى مطرح شد و در پیشرفت و توسعه مکان ها نقش مهمى را بر عهده گرفت، در میان مردم نیز نسبت به دانش جغرافیا تغییرات و دیدگاه هاى متفاوتى بروز کرد. این رشته علمى داراى دو بعد اصلى یعنى طبیعت و انسان مى‏ باشد. این هر دو ب...

ظرفیت علمی هر کشور، یکی از شاخص­های اصلی توسعه پایدار آن کشور به­شمار می­آید. پیشرفت و ارتقای این توان مستلزم بهبود وضعیت تولیدات و انتشارات علمی آن کشور است. این نوشتار به بررسی وضعیت انتشارات علمی مجله جغرافیا و برنامه­ریزی در سال­های 1389-1393 می­پردازد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و به­روش پیمایشی انجام گرفته است. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که در پنج سال مورد بررسی 201 مقاله به چاپ رسیده ک...

طی بروز انقلاب فضایی­ـ کمی در علم جغرافیا، تحول‌هایی در اندیشه و روش­شناسی این علم به‌وجود آمد. این دیدگاه بر شاخه­های تخصصی جغرافیا به شکل‌های گوناگون تأثیر گذاشت. جغرافیای سیاسی در دهه­های 1950 و 1960 همچنان جهت‌گیری سنتی یعنی دیدگاهی محیطی و ناحیه­ای داشت، اما پس از وقفه‌ای طولانی، انقلابی در آن ایجاد شد. درواقع، زمانی دیدگاه فضایی­ـ کمی در پژوهش­های جغرافیای سیاسی به‌کار گرفته شد که روند تک...