ابن‌ابی‌جمهور احسایی از علمای متضلّع شیعی است که تا اوایل تشکیل دولت صفوی در ایران، در قید حیات بوده است. او را از این حیث که هم در قالب و روش و هم در تلقّی کلامی، تحوّلی بنیادی در کلام شیعه پدید آورد، می‌توان مؤسّس خواند و از آن‌جا که این تحوّل با تکیه بر حکمت اشراق و به مدد آن محقق می‌شود و صبغۀ آن را می‌گیرد، وی را باید «مؤسس کلام شیعی اشراقی» دانست. مقاله نشان می دهد که تحول مذکور، از حیث قالب، ...

چکیدهبرخی از علمای شیعه‌ در راه‌ قبول‌ روایت‌ و خبری‌ که‌ از رسول‌ خدا و یا أئمۀ طاهرین‌ به‌ آنها می‌رسد، شیعی‌ مذهب‌ بودن‌ راوی‌ آن‌ حدیث را شرط نمی‌دانند، بلکه‌ برای‌ ایشان وثوق‌ به‌ راوی‌ کفایت‌ می‌کند. مؤید این مطلب، تاریخ علمای شیعه است که به این موضوع از نظرگاه‌های مختلفی نگریسته‌اند تا جایی که گاه نظریات متضادی در باره توثیق و عدم توثیق راویان عامه بیان داشته‌اند.این پژوهش در پی آن است...

علی‌رغم وجود برخی مفاهیم و آموزه‌های شیعی مندرج در «ولایت تکوینی» همچون معجزات، کرامات، علم غیب و دیگر شئون خاص امام در هستی، این اصطلاح در تاریخ و کلام شیعه نوظهور است. لذا برای یافتن جایگاه این آموزه در تفکر کلامی شیعه، بررسی تاریخ اندیشه ولایت تکوینی و سیر تطور آن ضروری است. از آنجا که مرحله نخست در مطالعات تاریخ اندیشه تعریف موضوع پژوهش است، در بررسی تاریخ اندیشه ولایت تکوینی نیز دست‌یابی ب...

با هجوم مغولان به ایران در سال 656 ه.ق و همچنین ساقط شدن خلافت عباسی که مهم ترین حامی مذهب تسنن به شمار می رفت، فضایی همراه با تسامح و تساهل به مذهب تشیع از سوی ایلخانان در جامعه ایران به واسطه علمای شیعی، مقرب به دولت ایلخانان، شکل گرفت. جامعه ایران که اکثریت آن را اهل تسنن شکل می داد، در این فضا با مذهب شیعه امامی، مباشرت بیشتری از نظر علمی نیز پیدا کرد.در این تحقیق بر اساس روش تحقیق در تاریخ...

رجعت و تناسخ از جمله واژگان متداول در زبان مفسّران، متکلّمان و فلاسفه اسلامی است. جای آن دارد که اوّلاً در باب این دو موضوع تنقیح مناط صورت گیرد و معلوم شود که چه تفاوت اساسی میان رجعت و تناسخ در کار است. ثانیاً کدام یک مورد قبول علمای نامدار اسلامی می باشد و کدام یک از نظر عالمان تفسیر، کلام و فلسفه مردود است. این مقاله در پی آن است که این دو موضوع را واکاوی نماید و دیدگاه علمای این فن را بیان کند....

نهضت مشروطیت، یکی از تحولات عمده­ی اجتماعی- سیاسی در تاریخ ایران می­باشد که در دوره­ی قاجار و درمحدوده­ی سال­های 1284-1290هـ.ش به وقوع پیوست. این نهضت که توسط گروه­های مختلف مردمی با ایدئولوژی­ها و تفکرات متفاوت بروز کرد، نتیجه عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، داخلی و خارجی بود. عواملی که در بین آنها نقش نیروهای اسلامی و خصوصاً علمای شیعی به عنوان رهبران دینی جامعه و به تبع آن فرهنگ و آموزه­...

قطع، نقش معرفتی مهمّی در اصول فقه شیعی دارد و «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» یکی از اساسی ترین علل اهمیّت قطع است. مقاله‌ حاضر با ارزیابی جایگاه و مبانی حجیّت قطع در نظام اصول فقه شیعی، می‌ کوشد تا کاشفیّت ذاتی قطع از واقع را نقادانه تحلیل کند. در این راستا، با استفاده از مبانی معرفت ‌شناسی مدرن و تمایز میان «بود» و «نمود» در اندیشه‌ کانت، اثبات می ‌کنیم که «کاشفیّت ذاتی قطع از واقع» ایده‌ قابل دفاعی نیس...

چکیده پژوهش حاضرباهدف بررسی علل گسترش وتعمیق فرهنگ تشیع درمنطقه(شهرستان) دماوند دردوره ی زمانی صفویه تامشروطه وکمک به ساماندهی وتدوین تاریخ تشیع وتاریخهای محلی درایران انجام شده است. در این پژوهش سیر تاریخ تشیع دردماوند ازآغازحکومت صفویه تامشروطه وبانگاهی به گذشته تاریخی دماوندپیش ازصفویه موردبررسی قرارگرفته است. مطالعه منابع تاریخی و رجالی و بررسی سیر پیشرفت و تکامل مذهب شیعه درمنطقه دماوند...

چکیده علت واهمیت مهاجرت علمای جبل عامل به ایران در دوره صفویه، محل بحث مستشرقان است که در دهه های اخیر سبب ایجاد دو گرایش بین آن ها شده است. گروهی با نظریه سنتی خاورشناسان که اولین بار توسط ادوارد براون مطرح شده موافقند. وی با تأکید بر اهمیت این رویداد در تاریخ صفویه، علت دعوت شاه اسماعیل از علمای جبل عامل و مهاجرت آنان به ایران را کمبود علما و منابع شیعی در ایران دانسته است. بیشتر مستشرقان متق...

علامه شیخ محمدحسین آل کاش فالغطاء، از عالمان و مصلحان برجسته سده اخیر جهان اسلام (متوفی 1332 هجری شمسی) و از جمله فقیهان شیعی تأثیرگذار در تحولات سیاسی - اجتماعی در دنیای اسلام به شمار می رود که با افکار و اندیش ههای فقهی - سیاسی خویش، نقش بسزایی در بیداری امت اسلامی ایفا کرد. جامعیت او در ابعاد مختلف نسبت به سایر علمای هم عصرش موجب شده تا بررسی افکار و اندیشه های سیاسی وی از اهمیت خاصی برخوردا...