ادبیات در قلمرو شعر و شاعری در میان شیعیان از آغاز، جایگاهی بس بلند داشته است .شاید پشتیبانی فرهنگی و تشویق ائمه معصومین (ع) نسبت به شاعران متعهد و هم چنیناثربخشی عمیق شعر در روح و روان انسان ها، انگیزه ای شد تا برخی ازشاعران تلاش کنندتا با زبان رسای شعر، حقّانیت رهبران الهی و حقایق پنهان را به فرهنگ جامعه منتقلسازند، و به دنبال جلب رضایت خدا و اعلام دوستی اهل بیت (ع) و وصول به اجر اخرویباشند نه...

چکیده: عصر اول عباسی را می توان دوران نیرومندی خلافت ، شکوفایی حکومت و دستگاههای اداری و نظامی دانست. یکی از مشخصه های عصر اول عباسی حضور ایرانیان در حکومت بود ، ایرانیان به تقلید از حکومت ساسانی خلفا را ترغیب به تأسیس دیوان های بسیاری از جمله دیوان رسائل نمودند که به کارمندان آن دبیر یا کاتب گفته می شد ، نزدیکی آنها به دستگاه سیاست و ارتباط تنگاتنگی که گاه از نیاز حکومت ناشی می شد تأثیرگذاری ...

چکیده مقام و منصب وزارت در ایران پیشینه طولانی دارد، عرب ها که قوم بدوی و بدون پیشینه دیوان سالاری و مقام وزارت بودند، به تقلید از ایران عصر ساسانی برای اداره ی بهتر حکومت خود از مقام وزیر و نهاد وزارت استفاده کردند و ایرانیان در جایگاه وزارت در استقرارحکومت عباسیان نقش ویژه ای داشتند. وزیر جانشین خلیفه بود و در هر کاری قائم مقام وی محسوب می شد. کلیه کارهای لشکری و کشوری را اداره می کرد و اغلب...

این پژوهش با بررسی یک دوره ی مهم تاریخی، که سال های 232 ـ 334ه. ق را در بر می گیرد، آغاز شده و با هدف دستیابی به پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در دوره ی یاد شده، نگاشته شده است. در این پژوهش نگارنده برای بررسی پیامد های آزادی های سیاسی و اجتماعی در عصر دوم عباسی، ضمن بیان شرح حال خلیفگان عصر دوم عباسی و دوره های مختلف حکومت عباسیان، به بررسی موقعیت سیاسی، دوره ی مرکزیت سامراء، نفوذ و تسلط...

پژوهش پیش رو تفحصی در باب وصف طبیعت در اشعار کشاجم یکی از شاعران ادبیات عصر عباسی است. انگیزه ی انتخاب چنین موضوعی ناشی از اهمیت آن به عنوان یکی از مضامین برجسته در شعر بسیاری از شاعران عرب و غیر عرب از گذشته تا کنون است؛ به طوری که این موضوع، مورد توجه بسیاری از منتقدان ادبیات بوده است. اما دلیل انتخاب کشاجم جهت بررسی در این زمینه، ناشی از جایگاه ویژه ی طبیعت در اشعار وی است. پدیده ی طبیعت ب...

چکیده سادات که در جریان حکمرانی امویان و دوره های اول و دوم خلافت عباسیان از وضعیت اجتماعی مساعدی برخوردار نبودند، در عصر سوم عباسی که مقارن با تشکیل حکومت آل بویه بود، توانستند از آزادی عمل موجهی برخوردار شده و به تبع آن با حضور در فعالیت های فرهنگی در میان مردم و فعالیت های سیاسی در دستگاه حاکمه و از طریق پذیرش پست هایی چون نقابت، سفارت، امیرالحاجی و... وجهه مناسبی را در جامعه کسب کنند. پژو...

پیشگفتار زمانی که اوضاع سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی عصر یا دوره ای ، دستخوش تغییر و دگرگونی شده و رو به بهبودی می گذارد ، طبیعتاً اوضاع فرهنگی وفکری نیز دستخوش تحول خواهد شد و از آن جایی که شعر و ادب جز مقولات فرهنگی است پس از این تغییر و تجدید بی نصیب نخواهد ماند. لذا بر آن شدیم تا پاسخ سوأل های زیر را بیابیم : آیا نوگرایی ابونواس محدود به خمریات و غزلیات و طردیات او می شود؟ چرا منتقدان و نوی...

گسترش آرای زیدبن علی(م. 122) و حمایت زیدیان از رهبران حسنی، زیدیه را به فرقه ای تأثیرگذار در عرصه های مختلف تبدیل کرد. از سویی دیگر نخستین خلفای عباسی، برای پایان دادن به قیام های شیعی و دست یابی به اقتدار پایدار، از هر راهی استفاده می کردند. یکی از روش های اصلی خلفای عباسی برای رسیدن به این هدف نفوذ در بین گروه های شیعی، بوده است. محور اصلی مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است که آیا در عصر اول عب...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...

سلم بن عمرو خاسر، شاعر عصر نخست عباسی در بصره به دنیا آمد. وی شاگرد و راوی اشعار بشّار بن بُرد بود. او را خاسر نامیدند، زیرا نسخه ای از قرآن را فروخت تا دیوان شعری بخرد. دلایل دیگری نیز برای این لقب وی گفته شده است. در دوران جوانی، سلم به بغداد رفت و به مدح خلفای عباسی، برمکیان به ویژه فضل برمکی، و دیگر امیران پرداخت. وی با ابوالعتاهیه، مروان بن ابی حفصه، والبه بن حباب و ابو الشمقمق معاشرت داشت. ...