آیت الله میرزا محمدعلی شاه آبادی، از بنیان­گذاران نظریه فطرت در قرن اخیر به شمار می­رود. رهیافت شاه­آبادی به نظریۀ فطرت، درون­ دینی و احیاناً آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است. در عین حال، برخی از نظریه­پردازی­های وی از پشتوانۀ فلسفی و عقلانی برخوردار است. شاه­آبادی، با تمسّک به مقتضیّات فطرت انسانی، از طرق متعدّدی به اثبات خداوند و صفات کمالی او پرداخته است. تمسّک به فطرت عشق به کمال مطلق، فطرت اف...

0

آیت الله میرزا محمدعلی شاه آبادی، از بنیان­گذاران نظریة فطرت در قرن اخیر به شمار می­رود. رهیافت شاه­آبادی به نظریۀ فطرت، درون­ دینی و احیاناً آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است. در عین حال، برخی از نظریه­پردازی­های وی از پشتوانۀ فلسفی و عقلانی برخوردار است. شاه­آبادی، با تمسّک به مقتضیّات فطرت انسانی، از طرق متعدّدی به اثبات خداوند و صفات کمالی او پرداخته است. تمسّک به فطرت عشق به کمال مطلق، فطرت اف...

بحث از زیبایی و مصادیق آن موضوعی است که همواره در طی تاریخ به آن پرداخته شده و در متون عرفانی، فلسفی، روان شناسی، ادبیات، و غیره از آن سخن رانده اند. زیبایی امری نسبی است و هرکس تعریفی از آن دارد. فلاسفه ای چون افلاطون، ارسطو، هگل، کروچه، و دیگران هرکدام تعریفی از زیبایی داشته اند. گروهی زیبایی را نه در صورت، که در درون پدیده ها جست وجو می کنند و شهود را گامی در درک زیبایی های هستی می دانند. سپ...

فطرت، یکی از مباحث دیرین و مهم انسان‌شناختی است که معانی گوناگونی در علوم منطق، فلسفه، کلام، عرفان و هم‌چنین معارف وحیانی دارد و از منظر هر یک از این علوم، ابعاد متفاوتی را شامل می‌گردد. مقاله پیش ‌رو، مسأله ابعاد فطرت را از منظر معارف وحیانی به‌ ویژه نهج‌البلاغه برمی‌رسد. بر همین اساس، فطرت به ابعاد هشت‌گانه تقسیم می‌شود: فطرت اولیه، ثانویه، بالفعل، بالقوه، ادراکی، گرایشی، مشترک و اختصاصی. از ...

علامه طباطبایی نظریه فطرت را براساس اصل هدایت عمومی بنا می­نهد. وی در عین اعتقاد به نظریه سعادت و شقاوت ذاتی و ازلی انسان­ها، آن را به­گونه­ای تقریر می­کند که با نظریه فطرت خیرگرای انسان سازگار باشد. علامه در اندیشه­های اجتماعی خود به­وفور به فطرت استناد می­کند. غریزه استخدام و نقش آن در زندگی اجتماعی انسان، تحلیل رابطه فطرت و آزادی، رابطه دفاع و جهاد با فطرت، پیوند میان اصل مالکیت و فطرت، تحل...

فطرت یکی از مباحث مهم انسان‌شناختی است که اندیشمندان از دیرباز بر آن تأکید داشته‌اند. البته همه آنها به‌یکسان درباره فطرت انسان نمی‌اندیشیدند. برخی از آنها دیدگاه‌هایی را مطرح کرده‌اند که فطرت انسان در آنها ابعاد محدودتری دارد. تحت تأثیر این دیدگاه‌ها امروزه ابعاد فطرت انسان به حوزه ادراکات بدیهی، وجدانیات، قوای نفسانی و حتی غرایز کاهش یافته است. کاهش فطرت به ادراکات بدیهی، فطرت اولیه ا...

 این مقاله به تبیین اصطلاح «شهود اخلاقی» در فلسفه می‌پردازد. پس از تبیین معنای لغوی شهود و سیر تطور معنای این واژه در انگلیسی و فارسی، چهار معنای متداول شهود در فلسفه توضیح داده می‌شود: 1. شهود افلاطونی یا عرفانی؛ 2. شهود مبادی معرفت؛ 3. شهود کانتی؛ و 4. شهود تجربی. سپس به بررسی اندیشه‌های متفکران شهودگرا در قرن بیستم پرداخته می‌شود. در این بررسی، تلاش شده با تتبع در آثار برخی از مهم‌ترین...

چکیده:  آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه‌آبادی از بنیان‌گذاران نظریه فطرت در قرن اخیر به‌شمار می­رود. رهیافت شاه­آبادی به نظریۀ فطرت، درون­دینی و احیانا آمیخته با رویکرد ذوقی و عرفانی است. درعین‌حال بیشتر نظریه­پردازی­های وی از پشتوانۀ فلسفی و عقلانی برخوردار است. اثبات اصول اساسی مذهب (اثبات واجب، نبوت و امامت عامه و معاد) براساس مقتضیات فطرت از طرق متعدد، استناد به مقتضیات فطرت در برخی مباحث فلسفی ...