پژوهش حاضر، به تحلیل نگاشت¬های مفهومی در چند شعر از مهدی اخوان ثالث بر مبنای نظریۀ شعر شناسی شناختی و در چارچوب نظریات مارگریت فریمن (2000)، فوکونیه (2005) و ترنر (2002)، می¬پردازد. در رویکرد شعر شناسی شناختی امکان بررسی متون ادبی، به واسطه ی ابزارهای زبان شناسی شناختی امکان¬پذیر است. از جملۀ این ابزارها که بررسی ساختار کلی اثر و چینش واحدهای زبانی را ممکن می سازند، می توان به نگاشت های مفهومیِ ...

این رساله شامل پنج فصل است. فصل اول اختصاص دارد به کلیات طرح تحقیق، مقدمه ای دربار? بلاغت، علوم بلاغی و اصطلاحات کلیدی مربوط به این علوم، سالشمار زندگی و کتابشناسی آثار چاپ شد? اخوان ثالث و توضیح برخی اشعار از زبان اخوان. فصل دوم علم بیان، فصل سوم علم بدیع و فصل چهارم علم معانی را دربرمی گیرد. به دلیل اهمیت مبحث کهن گرایی، کاربرد انواع کهن گرایی در شعر اخوان، در فصل چهارم بررسی گردید. از میان ...

در گستره ی وسیع شعر معاصر، شاعران زیادی با تفکّر و اندیشه و زبان کلمات و وزن موسیقی خاص خود حضور یافتند یکی از این شاعران مهدی اخوان ثالث است. بن مایه عنصری تکراری در یک اثر ادبی است که به شکل های گوناگون در ادبیات و هنر به کار می رود و از جهان بینی و تجربیات خاص نویسنده مایه می گیرد. بن مایه ها نشأت گرفته از موضوع ، تصویر ، طرح یا الگوی اصلی است که با ظهور پی در پی در یک اثر ادبی از خود رد پا م...

اخوان ‌ثالث، از شاعران بزرگ معاصر، هر‌چند در عرصة شعر فارسی به شاعری نوپرداز شهرت یافته است، بخش‌های فراوانی از دفترهای شعری او را قالب‌‌های گوناگون سنتی دربرمی‌گیرد. در این مقاله، سبک زبانی 32 قصیدة اخوان بررسی و تحلیل شده است تا نشان داده شود اخوان در این قالب سنتی تا چه حد به رعایت قواعد و ضوابط زبان کهن پای‌بند بوده است و چقدر از توانش زبانی خود و عناصر زبان امروز بهره گرفته است و درنهایت ب...

یکی از نقش‏های زبان، نقش ادبی آن است که نقطۀ پیوند زبان‏شناسی و ادبیات به شمار می‏رود. در نقش ادبی، تأکید بر پیام است و از اینجا است که زبان پیام بر زبان معیار برجسته می شود. زبان‏شناسان این برجسته‏سازی را به دو طریق انجام می دهند: انحراف از زبان معیار با عنوان هنجارگریزی، و افزودن قواعدی به زبان معیار با نام قاعده‏افزایی در سه سطح معنا، صورت و تحقق صوری زبان. هنجارگریزی سخن را به شعر نزدیک می‏...

تأملات یا اندیشه‌های خیامی از زمان رودکی تا دوره‌ی معاصر در شعر فارسی رواج داشته‌‌است. شک و پرسش‌‌های فلسفی، اعتراض و عصیان، تأکید بر ناپایداری عمر و ناگزیری مرگ، استحاله‌‌ و دعوت به اغتنام فرصت و شادخواری در تمامی دوره‌‌های ادبی، کم و بیش دیده می‌‌شود؛ با این حال به دلیل توجه خاص خیام به این اندیشه‌‌ها، از آنها با عنوان تأملات خیامی یاد می‌‌شود. تأملات خیامی در اندیشه، شخصیت و شعر مهدی اخوان ث...

مسأله¬ای که پژوهش حاضر بدان می¬پردازد، تأثیر مبانی زیبایی¬شناسی بر چگونگی کارکرد عوامل انسجام در شعر است؛ در الگوی انسجام متنی هالیدی و حسن، ارجاع، جایگزینی، حذف، عوامل ربطی و انسجام واژگانی ابزارهای انسجام و دریافت پیام از متن برشمرده¬ شده ¬است. حال در پژوهش حاضر، این پرسش¬ها مطرح است که در شعر و کارکرد ادبی زبان چه عواملی می¬تواند سبب انسجام و در¬یافت پیام ¬شود؟ و در شعرهایی که فاقد انسجام به...

مهدی اخوان ثالث ، پرورش یافته ی مکتب کهن سرایان خراسان است ؛ او در این مکتب با هزار سال شعر فارسی مأنوس شده است و دقایق و ظرایفش را به خوبی می شناسد . تبحّر او در ادبیات کهنسال ایران به وجهی است که او را در زمره ی یکی از بزرگترین شناسندگان شعر کهن فارسی می توان به شمار آورد . او علاوه بر این آشنایی دقیق ، از همه ی ادوار شعر فارسی ، به مقتضای حال ، بهره ای دقیق و خلّاق گرفته است و شالوده های شعر خ...

نظام برجسته‌سازی از اصطلاحاتی است که صورت‌گرایان روس در مقابل نظام خودکار زبان مطرح کردند و آن را مختص زبان ادب دانستند. یکی از انواع برجسته‌سازی، هنجارگریزی است که معنای آن گریز از هنجارهای عادی زبان است. یکی از شیوه‌های هنجارگریزی، نوعِ نحوی آن است که در طی آن، شاعر ساختار نحوی زبان را غیر متعارف می‌کند. از جمله شیوه‌های مهم هنجارگریزی نحوی، قلب عناصر جمله در سه سطح کلمه، گروه و جمله‌واره است....

در میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهره‌هایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقۀ پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهش‌های صورت‌گرفته دربارۀ اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبه‌های نمادگرایانه و گرایش‌های ملی و حماسی آثار اوست و از دریچۀ ادبیات تعلیمی به اشعار او کمتر نگریسته شده است. در این مقاله سعی بر آن است که جلوه‌های ادبیات تعلیمی، در اشعار اخوان بررسی ش...