نوشتن شرح بر دیوان‌های شعری کار دشواری است و نیاز به صرف وقت و دقّت بسیار دارد. شارح باید با دنیای فکری و ذهنی شاعر آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند شرحی دقیق و مستوفی بنویسد؛ به عبارت دیگر، شارح باید ارتباط بین محتوای کلام شاعر و بُعد فنی و شیوۀ بیان او را بداند تا شرحی منقح به‌دست دهد. خاقانی از همان دست شاعرانی است که علاوه بر اندیشیدن به محتوای کلام به جنبۀ فنی و شیوۀ گفتن خود تأکید می‌ورزد. ...

در این پایان نامه، کتاب ها و پایان نامه های معرّفی شده پس از گردآوری، در سه فصل، بررسی و توصیف شده‎اند. بررسی های انجام شده در این پژوهش، نشان می دهد که در دو دهه ی هفتاد و هشتاد به خاقانی و شـعر او توجّهی بیشتر نشان داده شـده و از سـوی دیگر، شارحان و گزیده پردازان، اغلب به گزینش و شرح اشعار تکراری و مشابه روی آورده و محققّان نیز کمتر به نقد نو و ساختاری نظر داشته اند. همچنین به سبب توجّه فراوان آن...

خاقانی شاعری است که اگر او خیال‌انگیزترین شاعر زبان فارسی نامیده شود، گزافه نیست. توجه‌نکردن به لایه‌های عمیق ساختاری و معنایی شعر او باعث می‌شود هم از مقصود و معنای منظور او در شعر دور شویم و هم لطافت‌های شعری او را درنیابیم. خاقانی در سرایش اشعارش از انواع علوم مرسوم در عهدش بهره برده و این یکی از دلایل لایه‌مند بودن اشعار اوست. در یکی از قصاید دشوار خاقانی در مدح شروانشاه، چند بیت وجود دارد ...

یکی از مهم ترین مسائل پیش روی پژوهشگران در حوزه ادب فارسی، فقدان اطلاعات کافی در خصوص پیشینه مطالعات پاره ای موضوعات مرتبط با شرح احوال و آثار و اندیشه های شاعران و نویسندگان، به ویژه سرآمدان ادب فارسی است. پژوهش حاضر پاسخی به حوزه خاقانی پژوهی است. این پژوهش به معرفی خاقانی پژوهی در عرصه کتب، مقالات و پایان نامه ها در ایران از سال 1300 تاکنون می پردازد. اگرچه سایت های اینترنتی و کتاب شناسی های...

عرصة خاقانی‌پژوهی هنوز راه‌های نرفته بسیار دارد. یکی از این راه‌ها سامان دادن به شرح دیوان این شاعر پیچیده‌گوست. در مقالة حاضر، شرح‌های بیت «چو باشه دوخته‌چشمی به سوزن تقدیر/ چو لاشه بسته‌گلویی به ریسمان قضا» از خاقانی، ضمن شرح‌نامه‌های اشعار این شاعر مورد واکاوی قرار گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی کوشیده است به این پرسش، پاسخ گوید که شرح بیت مذکور در این شرح‌نامه‌ها، چه اصلاحاتی می‌طلبد؟ ب...

در این مقاله از رهگذر تأمّل در مفهوم بیتی از خاقانی شروانی و بررسی و نقد نکاتی که شارحان دیوان او ، از دیرباز تا امروز، در شرح و تفسیر آن آورده اند، کوشیده ایم مفهوم اصطلاح «میان خانه» را در شعر این سخن سرای بزرگ قرن ششم هجری توضیح دهیم. به نظر میرسد این تعبیر، به معنایی که در بیت آمده است، از اصطلاحات خاص خاقانی است، از آن دسته اصطلاحات که در حد تفحّص تنها در آثار این زبان آور شروانی به کار رفته...

خاقانی شروانی از سرآمدان قصیده سرایی در ادب فارسی است. با وجود پژوهش های سودمندی که در شیوه شاعری و وقایع دوران حیات خاقانی صورت گرفته است، زوایای تاریک و نقاط مبهم فراوانی در این حوزه همچنان باقی است . بخشی از این ابهامات نشأت گرفته از نخستین اظهارنظرهای نه چندان موثّق تذکره نویسان متقدّم، و نیز تکرار این اقوال در تذکره های متأخّر بر آنهاست. این نقدهای بیرونی، خود سبب رواج برخی اطّلاعات نادرست در ...

در این مقاله از رهگذر تأمّل در مفهوم بیتی از خاقانی شروانی و بررسی و نقد نکاتی که شارحان دیوان او ، از دیرباز تا امروز، در شرح و تفسیر آن آورده‌اند، کوشیده ایم مفهوم اصطلاح «میان خانه» را در شعر این سخن سرای بزرگ قرن ششم هجری توضیح دهیم. به نظر میرسد این تعبیر، به معنایی که در بیت آمده است، از اصطلاحات خاص خاقانی است، از آن دسته اصطلاحات که در حد تفحّص تنها در آثار این زبان آور شروانی به کار رفته...

چکیده ارمغان صبح از گزیده‌های دانشگاهی مفید و موفّق روزگار ما در زمینۀ متون نظم است. مؤلّف ارجمند این اثر تلاش کرده است نمونه‌هایی از آثار خاقانی شروانی، اعمّ از قصیده و دیگر قالب‌های شعری، را به‌شیوه‌ای بسامان و با دقّت علمی همراه با شرح نکات و ظرایف آن‌ها به‌دانشجویان زبان و ادبیّات فارسی و دیگر علاقه‌مندان به‌متون فارسی عرضه کند. تلاش مؤلّف، به‌ویژه در زمینۀ شرح و توضیح ابیاتْ موفّق و عاری از لغزش...