دستگاه‌های متافیزیکی، بخشی مهم و قابل توجه ازمجموعه تاریخ فلسفه را به خود اختصاص داده‌اند. یک پرسش اساسی در مورد نظام‌های متافیزیکی کلاسیکی می‌تواند این باشد که آیا می‌توان الگو ومدل کلی و واحدی را برای ارائه محتوا و ابعاد آنها تنظیم و پیشنهاد کرد، به گونه‌ای که این دستگاه‌های متافیزیکی را درآن قالب به نمایش گذاشت؟  این نوشتار، نخست به دنبال پیشنهاد و توضیح الگویی واحد برای دستگاه‌های متافیزیک...

مقالة حاضر مطالعه ای است بر روی تحقیقات انجام شده در دپارتمان های مطالعات فرهنگی در ایران (پایان نامه ها و تحقیقات پژوهشگران) و مقالات دو مجلة علمی ـ پژوهشی در حوزة مطالعات فرهنگی (تحقیقات فرهنگی و مطالعات فرهنگی و ارتباطات). پرسش های اصلی ای که مقاله حول آنها سامان گرفته است عبارت اند از اینکه مطالعات فرهنگی در ایران چگونه شرایط و امکان خوانش را به تصویر کشیده است؟ آیا می توان گونه شناسی ای از...

با اینکه اغلب به غلط تصور می­شود که فلسفۀ تحلیلی، به عنوان یک جنبش ضد-متافیزیکی، هیچ ارتباطی با متافیزیک ندارد، اما دلایل خوبی وجود دارند که بر اساس آن می­توان تمایلات متافیزیکی فیلسوفان تحلیلی را تصدیق نمود و متعاقباً ماهیت ضد-متافیزیکی فلسفه تحلیلی را در تمام مراحل شکل­گیری­اش به حداقل رساند. چون فلسفه تحلیلی یک جنبش تاریخی است که ماهیت اصلی آن در چند مرحله شکل یافته است، لذا با پیگیری این مرا...

مطابق طبیعت‌گرایی روش‌شناختی تبیین‌های علمی باید صرفاً از هویات و سازوکارهای طبیعی بهره ببرند و استفاده از هویات فراطبیعی یا گزاره‌های مبتنی بر وحی در تبیین‌های علمی مجاز نیست. از سوی دیگر طبیعت‌گرایی متافیزیکی، رهیافتی وجودشناختی است که مطابق آن هویات موجود در جهان محدود به هویات طبیعی می‌شوند و باور به آن مستلزم انکار وجود هویات فراطبیعی است. گروهی از فلاسفه معتقدند پذیرش طبیعت‌گرایی روش‌شناخ...

رساله پیش رو با این هدف گرد آمده است، تا پس از بررسی یکی از گرایشات برجست?ِ هنرِ ‏نقاشیِ در قرن بیستم- نقاشی متافیزیکی- و همچنین برشمردن خصایل ویژه آن؛ بطور ‏مشخص مبانی و خاستگاه های فلسفی– فلسفه متافیزیکی شوپنهاور- که این گرایش هنری از ‏آن متأثر واقع شده را مورد واکاوی و جستجو قرار دهد. در این رساله سعی فراوانی صورت ‏گرفت تا با بررسی مبادیِ هنر متافیزیکیِ در طول فعالیتِ این هنرمند ایتالیایی و بطور م...

هدف این مقاله بررسی نگرش کانت دربارة سوژة استعلایی است و دست‌آورد مهم آن شرح و توضیح شاخصه‌های سوژة استعلایی بنابر ملاک‌های نقد عقل محض است. نگارنده نشان می‌دهد که سوژه، هیچ گاه از مقام سوژه‌ای خویش به ابژه بودن تنزل نمی‌یابد و پیوسته یک مفهوم تنظیمی محض و بسیط است و اصلی صوری و منطقی باقی می‌ماند. برجسته‌ترین نتیجه حاصل آمده این است که هویت سوژه چیزی نیست جز کنش ترکیب محتواهای متکثر شناختی بر ...

مقایسه و بررسی تطبیقی آثار نویسندگان ایرانی و روس چون فردوسی توسی و الکساندر پوشکین، امکان آشنایی بیشتر را با فرهنگ مردم ایران و روسیّه به ما می‌‌دهد. باوجودی‌که ادبیّات کلاسیک فارسی و روسی از نظر سبک و محتوا، شباهت زیادی به یکدیگر ندارند، در حین مطالعة داستان‌‌های عاشقانة ادبیّات فارسی و روسی، یک سوژة مشترک دیده شد که البتّه تأثیر ادبیّات شرق در داستان روسی، مشخّص است. سوژة مشترک در دو ادبیّات متفاوت...

مشاهده کاستی ها و نقایص جهان موجود و درد و رنج ناشی از آنها و به عبارت دیگر وجود شرور در عالم، ذهن همه آدمیان را مشغول داشته است. آنان می خواهند بدانند که مبدأ شرور چیست و چگونه می توان آنها را با اعتقاد به خدایی که عالم و قادر مطلق و خیر محض است و صنع او بهترین صنع ممکن است، سازگار دانست. لایب نیتس با طرح پرسش هایی که به اعتقاد هیوم، از زمان اپیکور مطرح بوده و همچنان بی جواب مانده اند می کوشد ...

در تلقی نگارنده، ادراک شنیداریِ متافیزیکی، به‌عنوان یکی از محمولات فلسفی، ادراکی است که عامل غیر مادی و غیر فیزیولوژیک به‌مثابه تمام‌کننده ادراک شنیداری در آن حضور دارد. در آثار فیلسوفان مسلمان به‌طور عام و در آثار ملاصدرا به‌طور خاص، درباره ادراک شنیداریِ متافیزیکی به‌عنوان یکی از راه‌های شناخت، مباحث مستقل و منسجمی مطرح نشده است. پژوهش مستقلی نیز در این‌باره صورت نگرفته است. جستار حاضر در صدد ...

این مقاله به بررسی این پرسش پرداخته است که آیا خدابنیادی، موضوع نقد مدرنیته، می تواند با طرح پرسش «امکان اخلاقی خدا؟» به موضعی برای نقد مدرنیته تبدیل شود و با به چالش کشیدن «انسان آرزوها» ـ تعبیر میشل فوکو از سوژة مدرن ـ از طریق تفسیر معنوی هستی، آرزوهایی انسانی برای او بخواهد؟ مقالة حاضر، برای پرتوافکندن بر این پرسش، ضمن فراهم آوردن بحثی کوتاه پیرامون محل اصلی نزاع بین فلسفه های سوژه و فلسفه ه...