واژه «معیشت» سه‌بار و واژه «ضنک» یک‌بار در آیات قرآن به‌کار رفته است. مفسران درباره معناشناسی ترکیب «معیشت ضنک» در آیه 124 سوره طه اقوال گوناگونی را ذکر کرده‌اند که می‌توان آنها را در دو دسته کلی حیات واپسین و حیات دنیوی تقسیم‌بندی کرد. به نظر می‌رسد نمی‌توان «معیشت ضنک» را تنها درباره حیات واپسین تفسیر کرد و باید معانی و مصادیق آن را در دنیا و در ادامه آن عالم برزخ جستجو کرد. با استفاده از شوا...

فعل «کاد» در آیات قرآن کریم به‌صورت ماضی و مضارع و به‌صورت مثبت و منفی به‌کاررفته است. مفسّران و دستور­نویسان در خصوص این فعل و معنای آن، هنگامی‌که به شکل مثبت و منفی در آیات قرآن کریم استعمال شده است دیدگاه‌های متفاوتی بیان کرده‌اند. فعل «کاد» در یک آیه از آیات قرآن کریم، معنایش نسبت به آیات دیگر متفاوت است و آن، آیه شریفه «أکاد أخفیها» در آیه ۱۵ سوره طه است که نمی‌توانیم آن را به معنای: نزدیک ...

هر متن ادبی، دارای روح و جسمی است و علوم بلاغی، نقشی اساسی در فهم روح زبان و زوایای پنهان و بخش‌های ناگفته و نانوشته متون دارد، به طوری که کم توجهی به این موضوع، در بسیاری از موارد، فهم درست متن ادبی را مختل می‌نماید. این موضوع، برای هر منتقد ادبی و به ویژه برای مفسّران که وظیفه تشریح و تفسیر آیات قرآن کریم را به عهده دارند بسیار با اهمیّت است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با ذکر شواهدی از آی...

در قرآن کریم بسیاری از الفاظ و مفاهیم تکرار شده است. برخی از خاورشناسان و مخالفان، تکرارهای قرآنی را مورد طعن قرار داده و آن را عیبی برای قرآن تصور کرده‌اند و تکرار در قرآن را لغو و در تعارض و ناسازگاری با فصاحت و بلاغت و اعجاز دانسته‌اند، اما با توجه به آیات «تصریف در قرآن» مانند آیه 89 سوره اسراء: «وَ لَقَدْ صَرَّفْنا لِلنَّاسِ فِی هذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَلٍ فَأَبی‏ أَکْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ کُفُوراً» و آیه 113 سوره طه «وَ کَذلِکَ...

داستان های قرآنی به عنوان یکی از بی شمار اعجازهای زبانی قرآن ، به فراخور حال مخاطب در مقاطع مختلف توسط الله جل شأنه روایت شده اند. این راوی توانا هر داستانی را برای منظوری خاص و در جهت هدفی مشخّص، ذکر می کند و از مخاطب خود می خواهد که در آن تدبّر کند. ضرورت این تدبر، عاملی شد تا در این پژوهش با دیدی نو یعنی از دید علم نشانه شناسی به یکی از این داستان ها ـ داستان حضرت موسی (ع) در سورة «طه « ـ نگری...

سحر و جادو در تاریخ بشر قدمتی دیرینه دارد.در برخی دوران ها چنان رواج داشته که برخی مردم، حتی پیامبران الهی را،- به گواهی آیات- ساحر می پنداشتند. به دلیل کاربرداین واژه در قرآن، شناخت دیدگاه قرآن در این خصوص، ضروری به نظر می رسد. در این پایان نامه با توجه به دیدگاه فیلسوفان ابتدا، اراده قوی و تأثیر تلقین، به عنوان منشأ سحر بیان شده و برای فهم دیدگاه قرآنی در مورد آن با استفاده از روش توصیفی و ...

قرآن کریم محور بسیاری از پژوهش های ادبی، دینی و... به ویژه در زبان عربی است و زبان عربی اصالت و اعتبار خود را وامدار اوست. چنان که بزرگترین انگیزه تألیف علوم بلاغی بوده و خدمت به این علم خدمت به قرآن محسوب می شود. جنبه ادبی و بلاغی قرآن ابزاری است در بیان مقاصد دینی و اصلاحی؛ چرا که تنها با همین ابزار می توان قفل دل ها را گشود و حقایق دینی را به نحو قانع کننده و موثری به مخاطب القا نمود. قرآن...

دم غنیمت شمری؛ به معنای پاسداشت لحظه ها، فراموشی تلخی های گذشته وکنارنهادن نگرانی های آینده، پدیده ای است معنایی در شعر خیّام که از نگرشی ژرف به جهانِ سربسته و پر رمز و راز شکل می گیرد و پرسش های وجودگرایانه از ویژگی های بارز آن به شمار می رود. این مفهوم در شعر شاعران معاصر عرب، انعکاسی گسترده دارد، با این تفاوت که گاهی آن را با خوش باشی و لذّت­طلبی اپیکوری اشتباه گرفته و در حد یک کامجوی حسّی کاهش ...