معماری قاجار فصل دگرگونی آرمان‌ها و ارزش‌ها و عرصه تنوع و تضاد در شیوه‌ها و گرایش‌های معماری و شهرسازی ایران است. این دگرگونی، همزمان با رنگ باختن تدریجی مبانی هویت اجتماعی گذشته مانند قومیت، مذهب و زبان و نیل آن به سوی مفاهیمی همچون فرادستان (خواص)، و فرودستان (عوام) نمود بسیار برجسته‌ای در حوزه معماری مسکونی پیدا کرد و ساختار همگون و یکپارچه محلات سنت‌محور سابق را به عرصه چالش میان سنت و تجدد...

ایوان، به عنوان دستاورد و یکی از شاخصه­های ارزندۀ فرهنگ گذشته ایران نزدیک به یک سده است که موضوع پژوهش معماران، باستان شناسان و مورخان هنر قرار گرفته است. ایوان، با وجود اینکه فضایی متعارف و معمول در نظر محققان به شمار می رود، به شدت ناشناخته و مغفول مانده است. نگرش دقیق و عمیق به آن برای درک خاستگاه، شکل، مفهوم، عملکرد و در نهایت بازشناسی آن لازم است. شناخت ایوان و بررسی همه­جانبه­نگر آن این ا...

در این مقاله به بررسی «سیر تحولات تاریخی حضور زنان در مساجد و اماکن اسلامی و تأثیر آن بر معماری مساجد» پرداخته شده است. در ابتدا حضور تاریخی زنان در مساجد در صدر اسلام و عملکرد پیامبرˆ در تشویق زنان برای حضور در مسجد و نهی موردی آنان بررسی شده است. عملکرد خلفا پس از پیامبرˆ با سنت ایشان متفاوت بوده و محدودیت هایی برای حضور زنان در مساجد قایل می شدند. ائمه‰ بعد از پیامبر شیوه آن حضرت را ادامه دا...

در معماری امروز ما، هم در عرصه نظر معیارهای چندان ثابت و روشنی در دست نیست و هم در عرصه عمل، عواملی چون تکرار محض صورت های معماری گذشته، اصالت تمایز، شگفتی آفرینی و ابراز خودخواهانه خویش و پذیرش کثرت و تغییر محض یا ایجاد وحدت از طریق یکسان و همانند سازی و اهمیت یافتن صِرف صورت معماری بدون اعتنا به معنای آن، به این بی معیاری و نابسامانی دامان زده است. چنین است که می توان یکی از علل آشفتگی کنونی م...

به دلیل اهمیت مباحث نظری هنر اسلامی، باید هرچه بیشتر، نظریه پردازی دقیق و منسجمی در باب هنر اسلامی و مبانی فکری و فلسفی آن صورت پذیرد. آنچه را مورخان و سنت گرایان و ناقدان در آثار خود آورده اند از تبیین همه مسائل هنر اسلامی برنیامده اند. چندی پیش کتابچه ای با عنوان «قدر، نظریه بنیادی هنر، معماری و زیبایی در تمدن اسلامی»به قلم دکتر حسن بلخاری قهی از سوی دبیرخانه هیئت حمایت از کرسی های نظریه پردا...

معماری به لحاظ ماهیتش دارای دو بعد علمی و هنری است . با توجه به جنبه جهان شمولی هنر - معماری نیز از بعد هنری اش واجد معنای هستی شناسی است. از آنجا که بینش یا دیدگاه فکری در درک معنی و به تبع آن در ساختار یک نظام آموزشی - به خصوص در مقولاتی (مثل مقولات هنری) که دارای بعد هستی شناسی هستند موثر است لذا مقدم بر آموزش معماری لازم است که دیدگاه فکری ای که آموزش در آن انجام می گیرد و تعریف معماری که خ...

در این نوشتار ابتدا به بررسی آموزش سنتی می پردازیم و سپس آموزش مدرن و دانشگاهی یا مدرسه ای که از چارچوب نظر و عمل در کنار هم به عمل یا نظر صرف نزدیک گشته است. به دنبال مجهولی که میتواند مهره گم شده و اصلی نابسامانیهای معاصر باشد،از تربیت معمار صحبت می شود.همچنانکه در فتوت نامه ها تعلیم در کنار تربیت معنا داشته است.برای تکمیل منظور به بیان چند شبهه پرداخته می شود.

هدف از این مقاله بررسی رابطه «سنت و تجدد» در شکلگیری معماری دوران قاجار در سالهای 1298-1344 هجری قمری است. ضرورت تحقیق نیز در این نکته نهفته است که در دوران قاجار، ارزش­ها و سنت­های حاکم بر جامعه تا حدودی رنگ باخت و به­جای آن، گرایش­های تجددطلبانه و فرهنگ نوگرایانه برگرفته از غرب اوج پیدا کرد و عدم درک درست دولت قاجار از این شرایط تاریخی جدید موجب شد تا تحول به­وجود آمده، همراه با تقابل­های بسی...

مراتب وحدت وجود و حکمت خالده از مهمترین موضوعات در حوزه قلمرویابی معماری و شهرسازی اسلامی است که بازتابی گسترده و فراگیر در طول تاریخ داشته است و به انواع و اطوار مختلف در معماری ایران اسلامی به ظهور رسیده است. از سویی دیگر، معماری را شاید بتوان یکی از مهم ترین هنرها در حکمت خالده و بررسی­های کیهان­شناختی دانست که سنت گرایان در باب آن بسیار سخن گفته اند و آرای آنان عمدتاً نگاهی انتقادی به جانب ن...

در این مقاله تلاش شده است تا مفهوم بینامتنی بودن مفاهیم سنتی و نوین در جهان‌بینی منبعث از سنت و جریانات نحله‌های فکری دوران جدید- تجدد، فراتجدد، واسازی و فولدینگ- با رویکرد نشانه‌شناختی در آثار شهرسازی و معماریِ معمار اندیشمند پیتر آیزنمن، با رجوع به آثارش و تحلیل دقیق نشانه‌شناختی هر کدام، مورد اشاره قرار گیرد. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی است که از روش استدلال منطقی با ابزار گرداوری اط...