اگر در میان منابع دینی به دنبال کشف نظام ارزش‌های اخلاقی بوده و بخواهیم مراتب خوب و بد را به دست آوریم؛ یعنی خوب را از خوب‌تر و بد را از بدتر تمیز دهیم، لاجرم به سراغ مفاهیمی از قبیل افعل تفضیل خواهیم رفت. در نگاه نخست انتظار داریم که این مفهوم تنها دارای یک مصداق باشد، اما برخلاف انتظار اولیه، در آیات و روایات، مصادیق مختلف و متنوعی برای آن بیان شده است! مفسران در تفسیر این آیات و جمع میان ادل...

گروه های نوپدید معنویت گرا که فعالیت آنها در پنج دهه اخیر کاملاً مشهود است، برای مخاطبین خود، فضایی ایجاد می کنند که بی شباهت به فضای قدسی ادیان سنتی نیست. مقاله حاضر یک موردپژوهی در این زمینه است که با مطالعه ای تطبیقی، یک شماره از مجله «دانش یوگا» را می کاود و ساختار قداست بخشی موجود در آن را مورد تحلیل قرار می دهد. پرسش اصلی آن است که چه تمایز یا تمایزاتی میان این نوع ساختار قداست بخشی و ساخت...

این مقاله به تبیین درونمایه­های روان­شناختی، دینی، سیاسی، اجتماعی و فلسفی مجموعه داستان «حکایات حارتنا» نوشته­ی نجیب محفوظ می­پردازد. در این مقاله به مبانی اندیشه­های روانشناختی نجیب محفوظ که ریشه در مباحث فکری زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ دارد و مبانی اندیشه­های دینی وی که نظرات و تجربیات شخصی وی است و اصول اندیشه­های سیاسی و اجتماعی او که متأثر از اصول سیاسی – اجتماعی سوسیالیسم است و نیز ...

این مقاله به تبیین درونمایه­های روان­شناختی، دینی، سیاسی، اجتماعی و فلسفی مجموعه داستان «حکایات حارتنا» نوشته­ی نجیب محفوظ می­پردازد. در این مقاله به مبانی اندیشه­های روانشناختی نجیب محفوظ که ریشه در مباحث فکری زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ دارد و مبانی اندیشه­های دینی وی که نظرات و تجربیات شخصی وی است و اصول اندیشه­های سیاسی و اجتماعی او که متأثر از اصول سیاسی – اجتماعی سوسیالیسم است و نیز ...

این پژوهش در پی مطالعه و بررسی تأثیر انقلاب اسلامی در ارتقاء ابعاد، مؤلفه ها و منابع سرمایه اجتماعی و تکامل آن به شکل و ساختار اعتماد اجتماعی، مشارکت سیاسی، مشارکت مذهبی، انسجام اجتماعی و در نتیجه، همبستگی و پیوندهای اجتماعی مبتنی بر مردم‏سالاری دینی در قالب جمهوری اسلامی ایران است. انقلاب اسلامی در عین حال که برخی از مؤلفه های سرمایه اجتماعی قبل از انقلاب را کم رنگ کرد، به بازتولید نوعی سرمایه...

زبان شناسی دین و بررسی ساختار آن یکی از مهم ترین موضوعاتی است که از دیرباز در عرصه دین پژوهی درخور توجه بوده و سابقه ای دیرینه دارد. این مبحث در فلسفه دین آمیخته با موضوع تمثیل همواره به تحلیل و بررسی معانی اوصاف الهی و تبیین گزاره های دینی در تمامی ادیان آسمانی اختصاص داشته و امروزه با مطرح شدن شبهاتی درخصوص تعارض علم و دین، زبان دینی به عنوان موضوعی مستقل اهمیت به سزایی یافته است. در دهه های ...

نمی‌توان سینمای دینی را بدون فرم و تنها بر اساس محتوا تعریف کرد؛ بنابراین، فرم فیلم‌نامه عنصری تأثیرگذار در طراحی یک فیلم‌نامه دینی است تا جایی که برخی از آثار در سینمای دینی به‌دلیل ضعف در فرم به آثاری ضد دین تبدیل‌ شده‌اند. فیلم‌نامه‌ای که نتواند به فرم صحیحی برسد در انتقال محتوا نیز الکن و ناقص خواهد بود. فیلم‌نامه در ابتدا باید فرم و ساختار صحیحی داشته باشد. بررسی نمونه‌هایی برای دستیابی به...

جامعۀ هند از دیرباز تحت سلطة نظام طبقاتی سختگیرانه‌ای قرار داشت که در متون دینی و آموزه‌های دورة «وِدَه‌ای» ریشه دارد. اهمیت و تأثیر این سلسله‌مراتب اجتماعی تا حدی بود که تقریباً همة جریان‌ها و فِرَق دینی و فکری هندو در همین ساختار رشد کرده و به‌نوعی آن را پذیرفته بودند. اما معدود اندیشه‌هایی این ساختار را باور نداشتند و از آن تخطی کردند؛ مانند طریقت «بَهکتی» سنت شیواپرستی جنوب هند که توسط شصت‌وسه تن...