یکی از کتاب‎هایی که مانی خود به زبان مادری‎اش سُریانی به نگارش درآورده است، «انجیل زنده» (Ewangelyōn zīndag) نام دارد. نام این کتاب در روایت‎های ایرانی مانوی، چینی، یونانی، لاتین، قبطی و نوشته‎های اسلامی آمده است. در هر یک از این زبان‎ها نقل قول‎هایی از انجیل نیز می‎توان یافت که کاملترین آنها نقل قول‎های یونانی در دست‎نوشتة یونانی مانوی (CMC) است. پس از آن می‎توان نقل قول‎های قبطی مانوی (MSC) را...

تمثیل عرفانی چون حماسه ای است روحانی که از عشق ورزی به معشوق ازلی حکایت می کند و حکایات صوفیه در قالب حکایات و تمثیل ها، بخش مهمی از ادبیات عرفانی را تشکیل می دهند. این حکایات با اهداف گوناگونی در کتب صوفیه به کار گرفته می شوند که عمده ترین آنها تعلیم و ترغیب صوفیه در سیر و سلوک است. مجموعه ای از این حکایات تمثیلی به ادبیات مانوی، به ویژه تمثیل های عرفانی این متون، بازمی گردد. با وجود اینکه هیچ...

پیشینه مطالعات هنر مانوی به آثار بازیافته از شین‌جیان در شمال غربی چین باز می‌گردد. نظر به همین یافته‌ها و در پرتو پژوهش‌های سده پیشین، مطالعه نگاره‌های تعلیمی مانوی‌، پهلو به پهلوی پژوهش‌های زبانی و تاریخی، به شکوفایی رسیده، آنچنان که منجر به کشف زوایای گوناگونی از مانویت شده است. با این حال، آثار هنری مانوی که جدیداً در جنوب شرقی چین کشف شده، مطالعات هنر مانوی را دگرگون کرده است. این آثار جدید...

نگارگری مانوی تأثیر مستقیم از آیین و آموزه های مانی گرفته است، پس برای درک بهتر نگاره ها ابتدا باید از این آموزه های التقاطی که در نتیجه سفر مانی و فرستادگانش به شرق و غرب به دست آمده است، آگاهی پیدا کرد. و به این سوال که آیا مانی نگارگر و پیامبر ایرانی است، با ذکر نسب و اصلیت مانی و خانواده اش، پاسخ می دهد. هریک از نمادهای بکار رفته در نگاره های مانوی، دربرگیرنده مفهوم خاصی در جهت بیان آموزه...

در این مقاله، تثلیث پدر، پسر، روح‌القدس که یکی از انگاره‌های بنیادینِ بسیار مهم در یزدان‌شناسی مانوی است، معرفی شده است. در متون مانویِ تورفان که تثلیث در آنها بازتاب پیدا کرده، گهگاه روح‌القدس با «روح زنده»، که یکی دیگر از تجلیات برجسته پدرِ بزرگی (خداوند متعال مانوی) است، اشتباه گرفته می‌شود. مقاله حاضر می‌کوشد از طریق بررسی متن‌شناختی این دو را از هم بازشناساند و در شرایطی که متن ابهام‌آمیز است...

مانی و مانویان به فراست دریافتند که بهترین وسیله ترویج و تبلیغ دین، نگارش و بهره وری از هنرهای کلامی و تصویری است. از این رو، حجم عظیمی از گنجینه های تصویری آثار مانی و پیروان او بازمانده است. سنت دیرپای نگارگریِ دست نویس های مانوی، خود نشان از توجه کاتبان مانوی به زیبایی و فاخر بودن نوشته هایشان دارد. از طرفی دیگر، جزئیاتی ناب پیرامون شخصیت ها و اشیاء موجود در این نگاره ها، در خور توجه است. در ...

آثار منظوم دور? میانه در ایران که عمدتأ به زبان های فارسی میانه و پارتی باقی مانده اند، به دو دست? اشعار جامع? زردشتی و سرودهای مانوی تقسیم می شوند. برخی از مهم ترین آثار جامع? زردشتی، چون یادگار زریران و درخت آسوری میراث سنت شفاهی دور? اشکانی است، و برخی چون اندرزنامه های منظوم به ادبیات توده تعلق دارد، و اشعار اندکی نیز دارای ماهیت دینی هستنند. سرودهای مانوی نیز دو دسته اند، سرودهای ستایشی که...

در این مقاله، تثلیث پدر، پسر، روح القدس که یکی از انگاره های بنیادینِ بسیار مهم در یزدان شناسی مانوی است، معرفی شده است. در متون مانویِ تورفان که تثلیث در آنها بازتاب پیدا کرده، گهگاه روح القدس با «روح زنده»، که یکی دیگر از تجلیات برجسته پدرِ بزرگی (خداوند متعال مانوی) است، اشتباه گرفته می شود. مقاله حاضر می کوشد از طریق بررسی متن شناختی این دو را از هم بازشناساند و در شرایطی که متن ابهام آمیز است...

زبان فارسی میانه و پهلوی اشکانی از شاخه های زبانهای ایرانی میان? غربی هستند، وبسیاری از متون مانوی که به این دو زبان نوشته شده است، مربوط به ناحی? تُرفان می باشندبه همین دلیل آنها را ترفانی هم می نامند.درنوشتار پیش رو ، کوشش شده تا با استفاده از منابع موجود، آن هم با روش توصیفی، به بررسی و تحلیل زبانی قسمتی از متون مانوی پرداخته شود.بسیاری از متون مانوی که به زبانهای پهلوی اشکانی و فارسی میانه ه...

چکیده بررسی گزیده ای از متون نظم و نثر پارتی و پارسی میانه ی مانوی (آوا شناسی، ترجمه و ریشه شناسی) به کوشش معصومه خواجه زاده درخت کهن سال شعر و ادب ایرانی با قدمتی سه هزار ساله، آثار درخشان و جاودانی به بار آورده است که چون ستاره های تابناک در آسمان ادب سرزمین هنرپرور ایران می درخشند. هر یک از این آثار، به زبان های ایرانی و دوره های متفاوتی از تاریخ تعلق دارند. زبانی که اقوام ایران...