طبقات­الصوفیه یکی از متون کهن فارسی نوشته شده در حوزة هرات (قرن پنجم هجری) است. این کتاب حاصل املای سخنان خواجه عبدالله انصاری در مجالس وعظ است که به دست یکی از شاگردانش نوشته شده است. بررسی زبان این متن می­تواند برخی نکات زبانی ناگفته دربارة گویش کهن رایج در آن حوزة جغرافیایی را آشکار کند. در این مقاله به «اثرپذیری زبان طبقات از زبان عربی»، به عنوان بهره­ای از مسائل زبانی موجود در این متن پردا...

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل متن بر اساس قواعد عربی یکی از کهن ترین علوم اسلامی قرآنی است. علاوه بر تجریه و تحلیل نحوی، گاهی نیاز به توجیه اعرابها مختلفی که بر یک متن، به خصوص متن مقدسی چون قرآن، پیدا می شود و از اینجاست که علم توجیه اعراب در ضمن علم اعراب قرآن به ظهور رسیده است و برای توجیه نیز دانشمندان روشهای مختلفی ابداع کرده اند، مانند توجیه اعراب بر اساس قرائت دیگر آیات قرآنی، براساس شأن ن...

بر اساس شواهد متعددی تاریخی این نکته ثابت شده است که اخلاق در قبل از اسلام میان اعراب جاهلی وجود داشته است. اما اینکه اخلاق در میان آن ها بر اساس چه معیارهایی بوده است و چه تعریفی از آن می شده است و بعلاوه اینکه اسلام چگونه توانسته است در گفتمان اخلاقی رایج در میان آن ها وارد شود و چه اثری بر آن گذاشته است، مورد سوال می باشد. در این مقاله به منظور شناخت بهتر و صحیح اخلاق در قرآن، مطالعه ای بر ...

چکیده چیرگی و سرآمدی ایرانیان بر بخش بزرگی از جهان باستان آن روز، استقرار و آرامشی پدید آورد که در سایة آن، مردمان توانستند به فرهنگ‌سازی و گسترش روابط انسانی در میان خویش بپردازند. در عصر ساسانیان، در نتیجة نفوذ سیاسی و دینی گستردة ایران؛ به ویژه در دو منطقة حیره و یمن، اعراب به تدریج تأثیرات کلانی را از تمدّن ایرانی به دست آوردند. به دنبال گسترش اسلام و فتح ایران توسّط اعراب مسلمان، آداب و فره...

حماسه یکی از انواع ادبی است که اعمال پهلوانی و حوادث خارق‌العاده را به زبان فاخر روایت می‌کند. افلاطون و ارسطو از اولین کسانی بودند که به بحث و پژوهش درباره انواع ادبی پرداخته‌اند. این تحقیق برآن است تا حماسه‌های ایران را با ویژگی‌هایی که برای حماسه‌های جهان ذکر کرده‌اند، تبیین نماید. یافته‌ها بیانگر آن است که میان حماسه‌های ایران و جهان به جز چند اختلاف جزئی، تفاوت‌ی اساسی‌ وجود ندارد. این پژو...

چکیده کتاب صرف و نحو عربی 1 و 2 تألیف دکتر عباس ماهیار در سال 1385 از سوی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) به عنوان منبع اصلی دروس صرف و نحو عربی 1 و 2 در رشته زبان و ادبیات فارسی مقطع کارشناسی به ارزش 8 واحد به چاپ رسیده و زان پس دو بار تجدید چاپ شده است. در مقاله حاضر نگارندگان با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد بخش صرف این کتاب در چندین محور پرداخته‌اند. انطباق مطالب ...

زبان عربی از سویی به عنوان زبان تکلم و کتابت میلیونها انسان عرب زبان و از سوی دیگر به عنوان زبان دینی جمع فراوانی از مسلمانان عرب و غیر عرب از دیرباز، مورد توجه قاعده مندی و آموزش قرار گرفته است. لذا آموزش همسوی آن با شیوه های جدید آموزشی و هماهنگ با قافله پیشرفت علم و تکنولوژی باید مورد توجه جدی قرار گیرد. این پژوهش تحت عنوان «علت های نحوی در منصوبات» با هدف شناخت دلایل مذکور و بکارگیری آن...

چکیده در زبان عربی صفت به خاطر مطابقت با موصوف از نظر اعراب،عدد،جنس، معرفه و نکره،از صفت در زبان فارسی امروز متمایز است.صفت در زبان فارسی باستان و امروزی، برخلاف عربی به دو گروه پیشین و پسین تقسیم می شود.در زبان فارسی امروزی بین صفت و برخی از نقش های دستوری؛ همچون قید از لحاظ شکل ظاهری تفاوت نمایانی دیده نمی شود و تشخیص صفت در این زبان بیشتر بر اساس ویژگی های دستوری است؛ در صورتی که در زبان عر...

اعراب آیات قرآن کریم از مباحث مهم در دانش تفسیر است؛ به همین سبب مفسران در تبیین و تفسیر آیات از اعراب آیه سخن می گویند و حتی به دلیل اهمیت اعراب در فهم مراد آیه، کتب بسیاری پیرامون اعراب لقرآن نگاشته شده است؛ اما مطالعه این کتب نشان می دهد گاهی در بیان اعراب یک واژه، وجوه اعرابی مختلف یا عامل های گوناگونی برای کلمه ذکر شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر اساس این فرضیه که روابط متنی به...

چکیده چیرگی و سرآمدی ایرانیان بر بخش بزرگی از جهان باستان آن روز، استقرار و آرامشی پدید آورد که در سایه آن، مردمان توانستند به فرهنگ سازی و گسترش روابط انسانی در میان خویش بپردازند. در عصر ساسانیان، در نتیجه نفوذ سیاسی و دینی گسترده ایران؛ به ویژه در دو منطقه حیره و یمن، اعراب به تدریج تأثیرات کلانی را از تمدّن ایرانی به دست آوردند. به دنبال گسترش اسلام و فتح ایران توسّط اعراب مسلمان، آداب و فرهن...