فریقین سند احادیث نهی از تفسیر به رأی را پذیرفته و دربارهء مفاد این احادیث به دوگروه کلی تقسیم شده اندهء گروهی با استناد به این روایات هر نوع کوششی را برای استنباط مراد خدا از ظواهر آیات مردود و حرام می دانند، گروه غالب با رد این نگرش نهی از تفسیر به رأی را به معنای نفی مطلق تفسیر قلمداد نمی کنندو بر این باورندکه مقصود از این روایات تفسیر بدون علم، یا تحمیل رأی بر قرآن است. برخلاف تصور برخی اخت...

رساله حاضر، به عنوان مسابقات در فقه اسلامی نگاشته شده است: 1- تعاریف واژگان کلیدی، از نظر لغت و اصطلاح و اختلاف نظر در اقوال لغویین مورد بررسی قرار گرفته است. 2- به اهمیت، اهداف و فوائد مسابقه از دیدگاه آیات و روایات فریقین و اقوال فقهاء خاصه و عامه از دیدگاه عقل پرداخته و در ضمن تمام مسابقاتی که دارای مصالح عقلانی هستند، شرعاً جایز شناخته شده و از اهمیت، اهداف و فوائد خاصی برخوردار هستند، خصو...

افضلیت رسول خدا9 بر پیامبران پیشین، نظریه اجماعی شیعه و سنّی است، لکن بر اساس برخی از روایات نقل شده از رسول خدا9، چون «لا تُفضّلونی علی موسی7»، از تفضیل ایشان بر موسی7 نهی شده است. روایاتِ اسلامی در این موضوع دچار تعارض بوده و یک­دست نیستند. حال، روایاتِ منع تفضیل با اجماع فریقین چگونه قابل جمع است؟ روی‏کردهای رایج میان حدیث­پژوهان مسلمان در تحلیل این روایات چیست؟ مقصود اصلی رسول خدا9 از این روایت ...

دستورها و توصیه های فراوانی در قرآن و روایات مبنی بر قرائت قرآن، به ویژه با صدای بلند و زیبا رسیده است و با استناد به همین پشتوانه، در سبک زندگی اسلامی، قرائت یا ترتیل فردی، پدیده رایج و شایع است . اما در برخی از کشورهای اسلامی، قرائتی با عنوان قرائت جمعی «قرائة الجماعه، قرائة الجماعیه» نیز انجام می گیرد. مسأله اصلی این است که آیا چنین سبکی از قرائت قرآن، بدعت است یا مباح و یا استحباب دارد؟ در ...

مجمع البیان لعلوم القرآن، تألیف فضل بن حسن طبرسی (د 548ق)، یکی از برجسته‌ترین تفاسیر شیعی است که از اوایل سال 530 تا اواخر سال 536ق و طی مدت هفت سال، نوشته شده است. اغلب روایات این تفسیر، بدون سند کامل و بدون اشاره‌ به مرجع اصلی آنها نقل شده است. این حالت، در ظاهر ممکن است در احادیث کتاب، خدشه وارد کند و بخش مهمی از اعتبار احادیث را که به سند وابسته است، از بین ببرد. در این مقاله، تمام...

در دهه‏های اخیر، تبیین کیفیت رابطه شوهران و همسران در محیط خانواده، از اهمیتی ویژه برخوردار شده است. در این میان، وجود برخی روایات در جوامع روایی فریقین که به زنان نسبت به شوهران جایگاهی پست اعطا می‏کند، چالش‏های فراوانی را موجب شده است. یکی از این روایات، روایت «لو أمرتُ ‏أحداً أن ‏یَسجدَ لأحدٍ لأمرتُ‏ المرأهَ أن ‏تَسجدَ لِزوجِها» است. این نوشتار، با لایه‏بندی روایت مذکور به سه سطح: زبانی، ادبی و فرهنگی،...

 نوشتة حاضر با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی ، به تحلیل و بررسی تطبیقیِ شفاعت از منظر آیات و روایات و دانشمندان فریقین پرداخته است. رحمت  و بخشش الهی، مستقیماً به انسان نمی‎رسد، بلکه هر نعمتی، از راه‎های خاصّی نصیب آدمی می‎شود. همان­طور ‌که در این جهان نیز، مثلاً رزق، از راه کار کردن به ما می‎رسد. یکی از راه‎های نزول رحمت الهی شفاعت است؛ آن هم شفاعتی‌که خداوند اجازه دهد؛ زیرا ا...

برخی از مفسّران و متکلّمان اهل سنّت کوشیده‌اند برای آنچه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این مستندات، آیة 69 از سورة نساء به انضمام آیة ششم و هفتم سورة حمد است که در نظر برخی از مفسّران اهل سنّت از جایگاه خاصّی در مبحث خلافت برخوردار است و یکی از مستندات و دلایل آنان برای اثبات خلافت ابوبکر می‌باشد. به نظر می‌رسد که اختلاف در تعیین مصداق «صدّیق» که به دلیل روایات متعارض ب...

از جمله عناوین یاد شده، در برخی از روایات، برای یکی از مجاری علم و آگاهی امام(ع) با ذکر ویژگی و نتیجۀ آن، عنوان «عمود نور» است. مرحوم کلینی در الکافی ذیل یک باب و صفار در بصائر الدرجات ذیل چندین باب به بازتاب گسترده روایات عمود نور پرداخته اند. در این نوشتار، پس از نیم نگاهی به چینش روایات عمود نور در کتب حدیثی و واژه­شناسی از کلیدواژه های روایات عمود نور، به کاربردهای این واژه در روایات اشاره...

سوره انسان یا دهر، سوره 76 قرآن کریم به لحاظ ترتیب در مصحف شریف، بر محوریت انسان، اخلاص، ایثار و عاقبت کارش در قیامت نازل گردیده است. از جمله آیات این سوره، معرفی «ابرار» است که طبق صحیح‌ترین روایات موجود در فریقین، در شأن حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) ـ به دلیل وفای به نذر خویش در گرفتن سه روز روزه و ایثار افطار خویش در همان سه روز به مسکین و یتیم و اسیر ـ نازل گردیده است. اما برخی یا م...