تا کنون چهار نسخۀ کهن از رسائل بابا افضل کاشانی از سدۀ هفتم هجری می‌شناختیم. اینک نسخۀ دیگری از سدۀ مزبور مورّخ سنۀ 676 هجری به دست آمده که متعلق به مجموعۀ شخصی وحید ذوالفقاری در شهر یزد است. این نسخه مشتمل بر ترجمۀ ینبوع الحیاه، متن عربی رسالۀ تفاحه و ترجمۀ فارسی آن است که در این مقاله تلاش شده ضمن معرفی نسخۀ مزبور به بیان جنبه‌ها و ویژگی‌های نسخه‌شناختی آن پرداخته شود. دسترسی به نسخۀ کهن دیگری...

سابقۀ توجه پزشکان و داروشناسان به اِبدال (جایگزینی) داروهای ساده با داروهای دیگر دست کم به سدۀ یکم میلادی و اشارات پراکندۀ دیوسکوریدس در ماتریا مدیکا (در متون دورۀ اسلامی: هیولی الطب یا الحشائش) بازمی‌گردد. اما کهن‌ترین سیاهه‌ای که از داروهای قابل جایگزینی با یکدیگر به دست آمده، فصل بیست و پنجم از مقالۀ هفتم کُنّاش پاولوس آیگینایی (بولس اجانیطی) است که در میانۀ سده هفتم میلادی و بر اساس دیدگاه‌های...

رسالۀ ذهبیّه یا مذهّبه، نوشتاری در دانش پزشکی و منسوب به امام رضا(ع) است.  در این نوشتار، به منظور ارزیابی اعتبار این رساله و صحت انتساب آن به امام رضا(ع)، ابتدا شواهد تاریخی، شهرت و نسخه­های موجود به عنوان قراین انتساب رساله به امام بررسی شده و سپس سند و طرق آن مورد ارزیابی قرار گرفته و برای ارزیابی متن کتاب، از شواهد و قراین درون متنی و برون متنی بهره گرفته شده است. نتیجه این بررسی­ها این است ک...

براساس رویکرد بینامتنیت، هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آن واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون پسین خواهد بود. در این جستار به بررسی مناسبات بینامتنی در سه اثر مثنوی ولدنامه سلطان‌ولد، رسالۀ فریدون‌بن‌احمد سپهسالار و مناقب العارفین شمس‌الدین افلاکی بر پایۀ نظریۀ ژرار ژنت پرداخته شد. این پژوهش نشان می‌دهد که رسالۀ سپهسالار و مناقب العارفین در ساختار و محتوای حکایت‌ها به ا...

هجو که در تاریخ ادبیات فارسی میان اکثر شاعران رواج داشته، گاه متوجه شعر آن‌ها می‌شده است. از معروف‌ترین رساله‌های اعتراضیه یا هجو شعرها، رسالۀ سهواللسان شریف تبریزی (شاعر قرن دهم هجری) در خرده گیری از شعر استادش لسانی شیرازی است. حیدری تبریزی نیز در پاسخ و ردّ آن، در رسالۀ لسان‌الغیب، به شریف اعتراض کرد؛ اما صادقی‌بیک افشار، نقاش و شاعر عصر صفوی (940ـ 1018 یا 1022ق) در رساله‌ای...

در این مقاله مطالب رسالۀ هرون و نسخه‌های جرثقیل فارسی بررسی می‌شود تا زمینۀ مقایسۀ نسخه‌های فارسی با یکدیگر و با رسالۀ هرون فراهم آید و بتوان از این طریق میزان اصالت نسخه‌های فارسی را سنجید. نسخه‌های فارسی که به تعداد 22 عدد در کتاب‌خانه‌های ایران نگهداری می‌شوند در بازۀ زمانی سده‌های 9 تا 13ق نوشته شده‌اند و تاکنون بررسی نشده‌اند. برخی از این نسخه‌ها به نام معیار العقول منسوب به ابن سینا هستند...

یکی از اهداف اصلی پژوهش های دانشگاهی، پاسخ به نیازهای علمی جامعه است. در وهلۀ نخست، آنچه موجب اعتماد و ایجاد ارزش به منظور بهره مندی از این پژوهش ها توسط ذی نفعان می شود، کیفیت علمی آنهاست. درصد قابل توجهی از پژوهش های انجام شده در دانشگاه ها، رساله های دوره دکتری هستند که با صرف زمان و بودجۀ قابل توجه توسط دانشجویان این دوره انجام می شوند. پژوهش کیفی حاضر با هدف کشف و شناسایی چالش های «کیفیت ع...

مقالۀ حاضر با توجه به سه رهیافت فلسفی، تاریخی، و فلسفی- تاریخی، ضمن توجه اساسی به روش شناسی لاک، سعی دارد با پیوند میان فلسفۀ سیاسی لاک و تاریخ زمان وی، نشان دهد که چرا و چگونه فهم منطق درونی دو رسالۀ حکومت و لیبرالیسم لاک که اغلب از طریق دو رهیافت نخست موضوع پژوهش قرار گرفته، ناممکن و بلکه بدون دلالت های کاربردی لازم برای بازخوانی و بازسازی اندیشۀ سیاسی مختار است. زیرا در یکی تجارب تاریخی لاک ...

اسلام، همچون سایر ادیان الهی، اخلاق را به عنوان یکی از ارکان دین خود، معرفی می کند و از صدر اسلام تا کنون، علمای بزرگوار همواره در تبیین احکام و قوانین اخلاقی، به شیوه های گوناگون، کوشیده اند و آثار متعدد و فراوانی از خود به جای گذاشته اند. «اخلاق شمسیه» از جمله کتاب های اخلاقی است که احکام و اصول هنجارهای اخلاقی را به شیوه ای جذاب ارائه داده است. نویسنده آن، «حسن بن روزبهان شیرازی»، این کتاب ر...

رسالۀ «مشارب‌الاذواق» میرسیدعلی همدانی ماهیت عرفانی داشته و مؤلف در آن به شرح اصطلاحات و مضامین قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابن‌فارض مصری پرداخته است. این اثر همچنین شرح و توضیح مسائل علم عروض را نیز دربرمی‌گیرد. هدف این رساله فهماندن محتوای قصیدۀ عرفانی «خمریۀ میمیه» به سالکان و تشریح مبانی اشارات و معانی عبارات آن به عارفان است. میرسیدعلی در تفسیر این قصیۀ عرفانی، جمال خداوند را مقصود کلی برای لذت وص...