شیخ فریدالدین عطّار نیشابوری از شاعران عارف و عرفان پژوهان قرن ششم و هفتم است. زندگی پرفراز و نشیب او که در منابع با مبالغه های گسترده ای وصف شده، بی¬تردید از مراحل گوناگون، گذشته و مسلّماً به تعبّد و تقیّد عرفانی منتهی شده است. این شاعر که در آغاز به داروفروشی و مشورت¬های طبّی اشتغال می¬ورزید، با رسیدن به مراحل بالای عرفان، طبیب روح مخاطبان اشعار و آثار خود شد. و علاوه بر دیوان نسبتاً پرحجم اشعار، چن...

هدف این مقاله بررسی و تحلیل نوآوری های ابن نصوح شیرازی، شاعر قرن هشتم و نقش پیک ها در منظومه ی محبت نامه است. محبت نامه از منظومه هایی است که زیرمجموعه ی ده نامه ها قرار می گیرد. ده نامه؛ منظومه ای عاشقانه و روایی است در قالب تلفیقی غزل و مثنوی که بر اساس تبادل نامه میان عاشق و معشوق شکل می گیرد. الگوی اصلی اغلب ده نامه سرایان، ده نامه ی اوحدی مراغه ای است اما ابن نصوح در این عرصه ، دست به نوآو...

ساقی نامه یکی از دل انگیزترین انواع شعر فارسی است که برای بیان حقایق و مضامینی متنوع بکار می رود. حکیم نظامی ساقی نامه هایی دارد که بیش تر به موضوعاتی پیرامون مسائل عرفانی، اخلاقی و عشقی اختصاص دارد. او در ساقی نامه های خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشی از عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ... و پختگی علمی و سنّی اوست. گاهی با بیان مفاهیم عارفانه، مخاطب خویش را به آسمان می برد، گاهی ا...

منظومه حماسی علی نامه که در سال های اخیر نسخه منحصر به فرد آن چاپ شده است دستمایه تازه ای در اختیار حماسه پژوهان قرار داده است . با انتشار این اثر اکنون به جای خاوران نامه ابن حسام ، ظاهراً علی نامه را باید اولین حماسه دینی شیعی محسوب کرد . علی نامه در فاصله کمتر از پنجاه سال بعد از سرایش شاهنامه در خراسان سروده شده و اگر چه عمدتاً تقلیدی از شاهنامه است اما از نظر فکری در تعارض با آن سروده شده ...

منظومه وامق و عذرا یکی از آثار ظهیر کرمانی است که آن را به تقلید از خسرو نامه ی عطار سروده است. در این مقاله وجوه تشابه دو اثر غنایی منظومه ازهر ومزهر نزاری قهستانی و وامق و عذرای ظهیر کرمانی با روش کتابخانه ای و با شیوه ی تحلیل و توصیف مورد بررسی قرار گرفت. به جهت شناخت عمیق ترمتون ادبی و غنایی این دو اثر به شیوه مقایسه ای مورد مطالعه قرار گرفتند که در هر دو اثر شاهزاده ای عاشق دختری زیبا شده ...

منظومه ی «لیلی و مجنون» نظامی گنجه ای، غمنامه­ای عاشقانه است که روح درد و رنج سالکان حق را آشکارا می توان در آن دید. لیلی و مجنون دارای قابلیت های زیادی برای تحلیل مفاهیم و صفات عرفانی است که گاه به طور مستقیم، در بیان نظامی و به خصوص از زبان پدر مجنون، و گاه به طور غیرمستقیم، در پس سخنان شاعر جلوه گر می شود. در این مقاله سعی شده است که قابلیت های عرفانی لیلی و مجنون در پرتو صفات و مقاماتی چون ...

ده نامه، گونه ای از ادبیات غنایی است که معمولاً در حالات عاشق و معشوق می باشـد . واغلب در آن غزلی اتی نیز از زبان عاشق و معشوق در لا به لای مثنوی می آید .اولین کسی که در میان مثنوی غزل گنجانده عی وقی در منظومه ورقه و گلشاه می باشد .ده نامه ها را می توان به سه دسته تقسیم کرد : نوع او ل ده نامه های بی نامه مانند ده نامـه فخرالدین عراقی، ده نامة همام تبریزی و ده نامة شرف  الدین رامی .نوع دوم د...

چکیده فتوت یا جوانمردی از آیین ها و مسلک های کهنی است که از بطن اجتماع بیرون آمد و سال ها به عنوان عقیده و آرمان متعالی افراد و گروهها و برخی حکومت ها به حیات خود ادامه داد. خاستگاه و سرچشمه این آیین را باید در ایران باستان جست، هر چند با ظهور اسلام و پیدایش تصوف، تغییرات گسترده ای در ساختار و اصول و مبانی آن ایجاد گردید. دوران حکومت الناصرلدین الله عباسی اوج رونق و رواج فتوت بوده است. با حم...

حکایات موسیقایی در آثار عطار، حکایاتی است که بافت و ساختاری موسیقایی دارند و برای طرح و درک مبانی و مفاهیم عرفانی، امکانی مهم به شمار می روند. بررسی تعامل عرفان و موسیقی از منظر منظومه های عطار و نیز تذکرة الاولیاء، فضا و دیدگاه های موسیقایی عطار را نیز مشخص می کند. در منظومه ها و تذکرة الاولیاء عطار، 19 حکایت موسیقایی ذکر شده که در این میان، الهی نامه با 9 حکایت موسیقایی بیشترین بسامد را به خو...

     چکیده در تقسیم‌بندی شعر از لحاظ محتوا و عوامل درونی، با چهار گونة حماسی، غنایی، تعلیمی و نمایشی رو به رو هستیم. این تقسیم‌بندی بدین معنی نیست که یک اثر ادبی به‌طور کامل به یک گونة خاصّ تعلّق دارد زیرا در آثار ادبی، گونه‌های شعر با یکدیگر تداخل دارند. به دیگر سخن یک اثر غنایی می‌تواند دارای بخش‌های حماسی باشد و در یک اثر حماسی می‌توان نشانه‌هایی از شعر تعلیمی یا غنایی دید. حماسه هیچ گاه از جن...