شرف­الدین حسن معروف به حکیم شفائی اصفهانی (956-1037ﮬ ) طبیب ، عارف و شاعر خوش سخن عهد صفوی است و درعین‌حال از معروف­ترین شاعران هجوسرای این عصر محسوب می­شود. وی در انواع قالب­های شعری طبع­آزمایی کرده و درغزل-­سرایی شیوه مطلوب یافت. دیوان او دربردارندۀ 12000 بیت است که 160غزل برجستگی خاصی به دیوان او بخشیده است. کلام جادوگرش مورد توجه شاه عباس اول صفوی واقع شد و اقتدارش در اصفهان زبانزد خاص و عا...

یکی از انواع آشنایی‌زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است که از قوانین شناخته شده رستاخیز کلمات به شمار می‌رود و در حوزه بوطیقاهای جدید و زبان‌شناسی قرار می‌گیرد.ادیبان تاری‌زبان در بهره‌گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده‌اند.آنان به ویژه در ادبیات عرفانی، غنی‌ترین جلوه‌های پارادوکسی زبان را به کار گرفته‌اند.آمیختگی عرفان با ادب و تحول تکاملی ادبیات از سادگی به ژرفایی را می‌توان مهم‌ترین عام...

چکیده انقلاب مشروطیت در تاریخ ایران بعد از اسلام از مهم ترین رویدادهای اجتماعی و سیاسی است که ادبیات را در گذر تاریخی خود دستخوش تحول نموده است. در این راستا شعر فارسی به تبعیت رخدادهای سیاسی - اجتماعی زمانه از مدیحه های مکرر بازگشت ادبی به شعری تبدیل شد که در خدمت مطالبات اجتماعی قرار گرفت و مضامینی چون آزادی ، ناسیونالیسم (ملت باوری)، زن و حجاب، تجدد و مدنیت غربی و انتقاد از نظام استبدادی و ...

ادبیات عرفانی، در گذر زمان، سرشار از خاطره ی کسانی است که تجربه های عرفانی خویش را با تعبیرهایی هم گون، به یادگار نهاده اند تا گواهی بر هم گونی اندیشه و نزدیکی تجربه شان باشد، اما در میان این تعابیر، گاه یک عارف، چنان به اندیشه ی نظام مند یا طرز بیان خاص عارفی دیگر نزدیک می شود که محقق را در گامی فراتر از مطابقت، با تأثیر پذیری مواجه می کند. از جمله ی این عارفان، شمس الدین محمد شیرین مغربی، ش...

مولوی شاعر و عارف فرزانه در قرن هفتم در ادب ایران زمین است، که شاهکار ادبی آن، مثنوی را قرآن عجم نامیده اند، و کلیات شمس که تجلی روح مولاناست. مولانا در بخش هایی از این کتاب ها، به جلوه گری سیمای زن، از حلال حکایت های مختلف پرداخته است. در بین تمام شخصیت ها و زنانی که در مثنوی یا دیوان تأثیر دارند، آنیما، روان زنانه روح مرد، یکی از اصل های مهم اندیشه اوست. آنیما، در غزل های مولوی، ویژگی هایی مث...

موضوع «فنا» از مباحث مهم عرفان اسلامی است، به همین دلیل در متون عرفانی، بسیاری از عارفان از زوایای مختلف درباره آن بحث و بررسی کرده اند. این موضوع، در آثار بسیاری از شاعران عارف بازتاب یافته است که از جمله می توان به عطار اشاره کرد. فنا در همه آثار عطار از جمله الهی نامه، اسرار نامه، مصیبت نامه، دیوان و منطق الطیر، بخش هایی را به خود اختصاص داده است. در میان این آثار، منطق الطیر از لحاظ توجه به...