در مطالعات سبک‌شناسی، بودن یا نبودن یک عنصر یا چند عنصر، آن قدر اهمیت ندارد که بسامد آن عنصر یا عناصر. لذا برای تعیین بسامد مختصات سبکی بیدل در این مقاله تحلیل آماری در نظر گرفته شده است که ابتدا تمامی مؤلفه‌های سبکی به سه بخش اصلی یعنی مختصات ادبی، زبانی و فکری تقسیم شده و در جدولی به عنوان طرح پایه‌های پژوهش در نظر گرفته شده است. در ادامه هر یک از ویژگی‌های سبکی بیدل در 380 بیت به عنوان نمونه...

رنگ ارتباط تنگاتنگی با هنر و ادبیات دارد. بیدل دهلوی یکی از شاعران سر آمد سبک هندی است که دیوان غزلیات او سرشار از تصاویر رنگارنگ است. این رنگینی کلمات در غزل بیدل، تنها شامل تصاویر خیالی با رنگ ها نیست؛ بلکه کاربرد های مختلف واژه رنگ را نیز در بر می گیرد. این که بیدل در تصویر سازی با رنگ چه شگرد های ادبی به کار برده است و چه ترکیبات تازه ای آفریده است و آیا از طریق کاربرد های فراوان رنگ در غزل...

اظهارنظر شفیعی­کدکنی دربارة مشخص‌نبودن مفهوم یک بیت بیدل، توجه ویژة پژوهشگران را به آن موجب شد تا جایی که سیدحسن حسینی فصلی از کتاب بیدل، سپهری و سبک هندی را به توضیح و شرح آن اختصاص داد و محمدرضا اکرمی در 25 صفحه از کتاب استعاره در غزل بیدل دربارة این بیت سخن گفت. علی معلّم دامغانی هم در 7 شماره از ماهنامة شعر، مباحثی درخصوص این بیت مطرح کرد. هرکدام از این صاحب‌نظران از زاویه‌ای ویژه به بیت نگر...

فنا و بقا و اتّحاد و اتّصال در دیوان بیدل دهلوی     سمیّه خادمی [1]   محمّد سرور مولایی [2]     تاریخ دریافت: 16/03/92   تاریخ تصویب: 18/09/1392     چکیده   مقامات فنا و بقا و اتّحاد و اتّصال از مهم­ترین و پیچیده­ترین مباحث تصوّف و عرفان اسلامی به شمار می آید. عرفا این مقامات را نهایت سیر و سلوک سالک و هدف از پیمودن همۀ احوال و مقامات را رسیدن به وصال الهی می­دانند. بر طبق نظریۀ قوس نزولی و قوس صعودی،...

این مقاله به بررسی مشترکات و تناسبات شعری بیدل و سپهری پرداخته است. ممکن است عملاً بر پایه تفکر یا تصویر آفرینی بیدل نسروده باشد، اما در دفترهای شعر سپهری و دیوان بیدل تشابهات بسیاری می‌توان دید. به زعم من جوهر شعر در آفرینش جاری است و این شاعر است که می‌تواند به اندازه گنجایش قلبی خود از این رود جاری برخورد. و به قلم بنگارد و وقتی دو شاعر از نظر احساس و اندیشه به یکدیگر نزدیکتر باشند، لاجرم اشع...

با استفاده از نقد روان‌شناسی که برای تحلیل متون ادبی به کار گرفته می‌شود، کنکاشی در لایه‌های زیرین شخصیّت صاحب اثر و متن آفریده‌شده از سوی او، صورت می‌گیرد. انسان‌گرایی یکی از مکاتب روان‌شناسی است که در آن به جنبه‌های مثبت انسانی توجه شده است. آبراهام مزلو به عنوان چهرۀ اصلی این مکتب، با ارائۀ نظریّۀ خودشکوفایی به توصیف انسان سالم و بالنده پرداخته است. تجربۀ اوج یکی از معیارهای اصلی نظریّۀ مذکور ا...

        فنا و بقا و اتّحاد و اتّصال در دیوان بیدل دهلوی     سمیّه خادمی [1]   محمّد سرور مولایی [2]     تاریخ دریافت: 16/03/92   تاریخ تصویب: 18/09/1392     چکیده   مقامات فنا و بقا و اتّحاد و اتّصال از مهم­ترین و پیچیده­ترین مباحث تصوّف و عرفان اسلامی به شمار می آید. عرفا این مقامات را نهایت سیر و سلوک سالک و هدف از پیمودن همۀ احوال و مقامات را رسیدن به وصال الهی می­دانند. بر طبق نظریۀ قوس نزولی و قو...

پژوهشگران حوزه ادبیات در آسیای مرکزی، در مسیر شناخت میراث ادبی و زبانی این منطقه در بازه زمانی نیمه دوم سده سیزدهم تا نیمه نخست سده چهاردهم قمری/ نوزدهم تا اوایل سده بیستم میلادی۱ با پدیده منحصربه‏فرد فرهنگی و ادبی با نام بیدل (1054-1133ق./ 1644-1720م.)، و تأثیر بی‏چون وچرای اندیشه، قالب و سبک بیان این شاعر نازک‏خیالِ فارسی‏سرایِ هند بر ادیبان فارس‏تاجیک و ازبک‏زبان این منطقه مواجه می‏شوند. این پ...

این پژوهش در خصوص اصطلاحات خاص هنرهای سنتی ایران در شعر سبک هندی با محوریت دیوان صایب تبریزی است. این تحقیق پلی است که هنر و ادبیات را با یکدیگر پیوند می دهد و آمیختگی آنها را مخصوصا در دوره ی صفویه به تصویر می کشد. شعر این دوره به ویژه دیوان صایب سرشار از اصطلاحات وعبارات تخصصی هنرهای سنتی است. این رساله حاوی پنج فصل است. فصل نخست به سبک هندی و تأثیر که هنرهای سنتی بر آن می گذارد می پردازد و ف...