فهم معنای واژگان قرآنی، گام نخست و بنیادی در تفسیر قرآن است، چنان‌که تألیف آثار متعدد در این حوزه از سده‌های نخستین اسلامی شاهدی بر این مدعاست. یحیی‌بن سلّام ازجمله قرآن‌پژوهان سدۀ دوم هجری است که نزدیکی روزگار وی با عصر نزول، اهمیت روش‌شناسی آثار وی را در حوزه معناشناسی مفردات قرآن مضاعف می‌کند. بنابراین در مقاله حاضر به بررسی دو اثر وی پرداخته­‌ایم: اثر نخست کتاب تصاریف با موضوعِ وجوه ...

بیان مسئله: هنر «زرتشتی‌دوزی» نوعی سوزن‌دوزی مخصوص بانوان زرتشتی است که پیشینۀ آن را می‌توان در ایران پیش از اسلام دانست. بسیاری از نقوش زرتشتی‌دوزی دارای معانی و ریشه‌های فرهنگی دینی و زیبایی‌شناختی است که تاکنون به آن پرداخته نشده و شناسایی آن می‌تواند معنای پنهان این نقوش را، که از دید برخی صرفاً نقوشی بدون معناست، آشکار کند.هدف پژوهش: به دلیل وجود نقش‌مایه‌های متفاوت و مفاهیم نمادین آن...

زمینه گرایی معرفتی دیدگاهی در معرف تشناسی است که بر مبنای آن محتوای معناشناختیاسنادهای معرفتی نسبت به زمینه اسناددهنده تغییر م یکند. این دیدگاه در مقابل دیدگاه غالب درمعرفت شناسی یعنی ثابت گرایی قرار دارد. معرفت شناسان به طور سنتی معتقدند محتوایمعناشناختی اسنادهای معرفتی در هر زمین های ثابت است. به تازگی گروهی از ثاب تگرایان دیدگاهیرا معرفی کرده اند که به ثابت گرایی حساس به زمینه ی فاعل معرفت م...

این مقاله درصدد واکاوی برداشت های قایلان به الهیات سلبی در مواجهه با روایات امام علی7 در باره صفات الهی است. در تفسیر این روایات، سه دیدگاه مشاهده می شود؛ سه گروه، با نگرش وجودشناسی صفات به تفسیر این روایات پرداخته‏اند: گروهی این صفات را ناظر به صفات مخلوقی دانسته‏اند؛ گروه دوم، وجود هر گونه صفتی را برای حق تعالی منکر شده اند و گروه سوم، صفات را به صفات ذات و زاید بر ذات تقسیم کرده و قایل به نف...

یکی از بنیادی ترین سوالات بشر، مساله دیدار خداوند است. زیرا پس از سوال از چرایی خلق خود و رسیدن به پاسخ وجود خالق، به این پرسش می‌رسد که آیا او را می‌توان دید؟ اگر آری، چگونه و کی محقق خواهد شد؟ لذا پیشینه تاریخی این مساله را باید در ابتدای اندیشه بشری جست. اما در عالم اندیشه اسلامی، دیدگاه‌های گوناگونی در پاسخ به این مساله بیان گردیده است: گروهی قائل به دیدار با چشم شده و برخی معتقد به استحاله...

یکی از مسائل دربارة آیات تحدّی، چند و چون سِیر تحدّی در آنهاست. یکی از دیدگاه‌ها آن را از باب اشد به اَخَف دانسته است. در زمینة این دیدگاه، تحلیل‌های گوناگونی بیان شده که جدیدترین آن بر اساس ترتیب تحدّی در آیات 88 سورة اسراء، 38 سورة یونس و 13 سورة هود است. از دیدگاه ما، این تحلیل بر مبنای تأویل نحوی پیچیده و معنای دیریاب از آیة 13 سورة هود ارائه شده است. ما این تحلیل را بر پایة دیدگاه معناشناختی ایز...

چکیده: ضربالمثلها آیینهی تمامنمای فرهنگ هر جامعه به شمار میآید؛ لذا بررسی و تحلیل آنها از زوایای مختلف میتواند ما را نسبت به دیدگاهها، افکار و اندیشه و آداب و رسوم یک فرهنگ آشنا نماید. در زبان و فرهنگ عربی- اسلامی نیز ضرب المثل از جایگاه والایی برخوردار است و موضوعات و مباحث متعددی در آن قابل بررسی است؛ لذا بهخاطر گستردگی موضوعات، ما در این پژوهش، فقط به موضوع مهم «بایدها و نبایدهای اخلاقی»پرد...

در زبان بشری الفاظی وجود دارد که در زبان دینی به نحو مشترک به خدا و مخلوقات نسبت داده می شود. نسبت این الفاظ به خدا و انسان به نحو مشترک لفظی و مشترک معنوی منجر به دیدگاه تشبیه و تعطیل می شود که از چالش های الهیاتی است. اندیشمندان اسلامی برای حل این چالش به معنا و مفاهیم تشکیکی این الفاظ متوسل شده اند. ملاصدرا، با مبانی فلسفی خود، برای حل این مسئله نظری را طرح کرده که می توان آن را الهیات تشکیک...

نگارنده در این رساله، ضمن ارائه گزارشی دقیق از دیدگاه های ملاصدرا و علامه طباطبایی، درباره مراتب علم فعلی خداوند متعال، به بررسی معناشناختی و وجودشناختی نظرات آنان با دو رویکرد عقلی و نقلی پرداخته است. در پایان هر بخش، ضمن پذیرش اجمالی دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی، در راستای تکمیل نظرات این دو اندیشمند، تفاسیر نوین وجودشناختی از اصطلاحات قلم، لوح محو و اثبات، قدر، اراده و مشیت ارائه گردیده ا...

قرآن کریم متنی چندلایه و سرشار از پیچیدگی های زبانی معنایی است . یکی از سطوح این کتاب نیز لایه الفاظ است. بررسی تاریخ علوم قرآنی، بیانگر تلاش های گسترده بشر به منظور کشف معانی الفاظ و ارتباط آن ها با یکدیگر است. یکی از علوم نوبنیاد که دانشمندان علوم قرآن نیز از آن بهره برده اند، علم معناشناسی است. معناشناسی دانشی است که به کشف ساز و کار اجزاء تشکیل دهنده یک متن، به منظور دستیابی به لایه های معن...