انقلاب مشروطه ایران، صحنه ای مناسب جهت بررسی حوادث تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران از سال 1324 ه.ق تا کنون می باشد. انطباق موقعیت های مختلف در انقلاب مشروطه با نظریه های جامعه شناسانه در یک روش تحقیق مبتنی بر اصول شناخت و تحلیل منطقی پدیده اجتماعی، برای ما شرایط شناخت علل، آثار و پیامدهای آن در سطوح مختلف جامعه را مناسب می سازد. نظریه های انقلاب در پی پاسخ به این پرسش اساسی هستند که انقلا...

ایالت استرآباد یا همان گرگانِ امروزی، از دیرباز منطقه پرجمعیت و حاصلخیز و در خور توجه حاکمانِ دولت ها بوده است . در طول حکومت خاندان قاجار، با وقوع انقلاب مشروطه، استرآباد نیز همچون سایر نواحی ایران در شکل گیری و شکوفایی این نهضت نقش داشته و سپس با خنثی شدن تلاش های محمدعلی شاه مخلوع برای بازیابی قدرت ، استرآباد به نهضت مشروطه و مشروطه خواهان وفادار ماند. با آغاز دوره پهلوی استرآباد این بار با ن...

انقلاب مشروطه طلیعه آغاز تجدد و برآمدن صورتی از دولت مشروطه است که با گذار از مبانی معرفتی-سیاسی رژیم قدیم و سنت قدمایی ممکن شد. آنچه در این رخداد غیر قابل انکار است جدال بر سر مبانی دولت جدید، له و علیه آن از سوی نسل نخست روشنفکران ایرانی دوره مشروطه است. هدف از پژوهش حاضر آن است که با بازخوانی نمونه­هایی از آثار سه تن از این روشنفکران یعنی میرزا ملکم خان ناظم‌الدوله، میرزا یوسف خان مستشارالدو...

چکیده این پژوهش در صدد پاسخ گویی به این پرسش های اساسی است که چرا دولت در دوره پهلوی اول ساختاری متفاوت از دوره قاجار پیدا کرد. چه عوامل ساختاری ترتیب نهادی دولت را دگرگون کرد و آن را به سمت ساختاری جدید (دولت مطلقه مدرن) حرکت داد. علت این دگرگونی ساختاری چه و سازوکار آن چگونه بود. در این مقاله، برای پاسخ گویی به پرسش های یاد شده با استناد به ادبیات مربوط به دولت مدرن و با قرار دادن دولت مدرن د...

چکیده یکی از مسائل مهم تاریخ معاصر ایران، ورود نوگرایی و اندیشه های آزادیخواهانه در عرصه ی سیاست و اجتماع ایران است که یکی از نمودهای آن به شکل حکومت مشروطه و تأسیس مجلس تجلی یافت. این تغییر در نتیجه ی یک فرایند در حیطه ی اندیشه منجر به تغییر در محیط سیاسی – اجتماعی ایران گردید. شکل گیری حکومت مشروطه و به دنبال آن تأسیس مجلس که نماد حاکمیت ملت محسوب می شد، آغاز شکل گیری چالش بین دولت و مجلس ن...

یکی از مهمترین دستاوردهای رخداد مشروطه در عثمانی و ایران، تدوین قانون اساسی است. این دستامد گران مایه علی­رغم محاسن زیادی که داشته، به نسبت چشم­اندازی که واضعان آن به نحوه پیشبرد جریان نوگرایی و اصلاحات داشتند، خود باعث تند یا کند شدن جریان مشروطه خواهی شده است. یکی از مصادیق مدعای فوق، مسأله اختیارات پارلمان در دو قانون مذکور است. به سبب قبض و بسط­های موجود در خصوص اختیارات پارلمان در قوانین م...

یکی از رخدادهای مهم عصر مشروطه-که باعث تشدید ناامنی در ولایات شد-بازگشت محمد علی شاه به ایران بود که پس از فتح تهران در سال 1327 ق./1909 م./1287 ش.به دست مشروطه خواهان تبعید شده بود.او که مناسبات تنگاتنگی با سران ترکمن،مازندران و سوادکوه داشت،از راه استرآباد وارد ایران شد و سوادکوه را-که مقر اسماعیل خان سوادکوهی(امیر مؤید بعدی)بود-به عنوان پایگاه خود برگزید.با توجه به درگیری پیش آمده بین مشروطه...

چکیده این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش‌های اساسی است که چرا دولت در دوره پهلوی اول ساختاری متفاوت از دوره قاجار پیدا کرد. چه عوامل ساختاری ترتیب نهادی دولت را دگرگون کرد و آن را به سمت ساختاری جدید (دولت مطلقه مدرن) حرکت داد. علت این دگرگونی ساختاری چه و سازوکار آن چگونه بود. در این مقاله، برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های یاد شده با استناد به ادبیات مربوط به دولت مدرن و با قرار دادن دولت مدرن د...

یکی از دگرگونی های برآمده از جنبش مشروطه خواهی مردم ایران، تغییر نوع نگرش به کودکان و نوجوانان و چگونگی آموزش و پرورش آنان بود. بنابر اصل نوزدهم متمم قانون اساسی، دولت مشروطه موظف به نظارت بر نظام آموزشی بود و برای این منظور تشکیلات قبلی دچار تحول و توسعه شد در این میان با اجباری شدن آموزش ابتدایی و افزایش تدریجی مدارس، لزوم تولید کتابهای درسی احساس شد و کسانی را واداشت تا برای دستیابی به این م...

این نوشتار به دنبال نمایاندن ریشه های گفتمان رضاشاه، به ویژه در سال های 1300 تا 1305، در اندیشۀ تجددگرایان عصر مشروطه است. از دید نویسندگان، غرب گرایی، سکولاریسم، گرایش به دولت قوی و ناسیونالیسم برجسته‎ترین بسترهای همسان میان گفتمان متجددین (از پیش از انقلاب تا روی‎کار‎آمدن پهلوی یکم) و گفتمان رضاشاه می باشد. اقدامات این متجددین زمینه های نخبگی و اجتماعی را برای پذیرش گفتمان پهلوی یکم فراهم‎آور...