هیرکانیا (گرگان) از دیرهنگام به سبب دارا­بودن موقعیت استراتژیکی و اقتصادی مورد توجه صاحبان و منادیان قدرت بوده است و دولت های ایرانی، به منظور تثبیت جایگاه خویش سعی در استیلا بر این منطقه داشتند؛ بر این اساس، موقعیت و کارکرد ایالت هیرکانی در عصر ساسانی و عملکرد استحکامات این ایالت برای حکومت های ایرانی در مقابل مهاجمان و قدرت های شرقی، مسئلة مهمی است که پیگیری آن در عصر ساسانی سبب آگاهی از چگون...

دوره بندی تاریخ ساسانی (224 تا 651 م) از نکات مهم، در بررسی سیر تحول و دگردیسی این سلسلۀ مهم تاریخ ایران است. در این دوره بندی، به مبانی مشروعیت دولت ساسانی و جهان بینی مسلط در هر دوره از تاریخ آن توجه شده است. گفتار حاضر بر آن است تا با بررسی مبانی مشروعیت در پادشاهی ساسانی، به این پرسش پاسخ دهد که تاریخ سلسلۀ ساسانی به چه دوره هایی تقسیم می شود و این دوره بندی بر چه اساسی صورت گرفته است. در ا...

ساختار اجتماعی ـ سیاسی دوران ساسانی مورد پژوهش­های بسیاری قرار گرفته است. بیشتر آن­ها این جامعه را به‌عنوان نمونه‌ای از جوامع فئودالی یا استبدادی شرقی توصیف کرده‌اند؛ اما شواهد تاریخی با این دو نظریه به‌طور کامل همخوانی ندارند. به نظر می‌رسد که وجود اشرافیت قدرتمند در کنار دولت مقتدری که به دنبال تمرکز بیشتر قدرت است، این جامعه را نمونه‌ برجسته‌ای از امپراتوری‌های بوروکراتیک موردنظر آیزن­اشتادت...

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی مسأله نقش شرایط ویژه نظام اجتماعی ساسانی و ایدئولوژی اسلامی در واقعه فروپاشی امپراتوری ساسانی است. بر اساس این مسأله، سوال تحقیق تحت این عنوان مطرح شده است که «سهم دو عامل شرایط ویژه نظام اجتماعی ساسانی و ایدئولوژی اسلامی در فرایند فروپاشی امپراتوری ساسانی به چه صورت است؟». در پاسخ به این سوال و در مقام حل مسأله، چارچوب نظری تحقیق با ساختار مفهومی زیر بیان گردیده است...

تاریخ ادبیات هر ملت تاریخ واقعی آن ملت را منعکس می‌کند. با این همه، این مسئله مطرح است که چرا دولت ایران در عهد باستان به منزله یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهانی زمانه مطرح بوده اما سنت ادبی‌اش، هم‌وزن این سنت سیاسی نبوده است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که: آیا اوستا در مقام مهم‌ترین متن ادبی ایران باستان محصول عهد ساسانی است یا کتابت آن را باید متعلق به دوره حیات زرتشت دانست؟ در پاسخ به این پرسش،...

این پژوهش را در 6 فصل تقسیم بندی نموده ایم که به ترتیب ذیل می باشد: فصل اول: زمینه های پیدایش شهر، نقش فرهنگ و باورها در پیدایش شهرهای ایرانی فصل دوم: نقش سایر عوامل در شکل گیری، رشد و شکوفائی شهرهای ایرانی فصل سوم: ساختار کالبدی شهر فصل چهارم: عوامل موثر در رشد و توسعه شهرهای ساسانی فصل پنجم: نقش شاهان ساسانی در پی افکنی شهرها فصل ششم: نمونه هائی از تاسیسات دوران ساسانی (تاثیر حکومت شاهنشاهی و...

چکیده دوره ساسانی به عنوان یکی از مراحل مهم شکل گیری و تکامل تمدن ایرانی همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. نتایج به دست آمده از پژوهش های باستان شناختی در برخی نواحی باختری شاهنشاهی ساسانی همانند خوزستان و میان رودان و همچنین تطبیق این نتایج با متون کلاسیک بیانگر تحولات بزرگ اجتماعی ـ اقتصادی ایران در این دوره است. دگرگونی در سلسله مراتب اجتماعی، ایجاد نظام متمرکز مدیریتی، توجه ویژه به توسع...

بررسی اقتصاد دوره های باستان با تعمیم مبانی اقتصاد امروز به آن، بر اساس تفاوت های بنیادین این دو سیستم اقتصادی، ناکارآمد بوده و بایستی در این زمینه با ظرافت و دقت بسیار عمل کرد. هدف این مقاله برآورد درآمدهای مالیاتی دولت ساسانی است. با استناد بر متون تاریخی و برخی از منابع باستان شناسی، مالیات های سرانه و ارضی عمده ترین منابع مالی دولت ساسانی شناخته می شوند. سکه های دوره ساسانی بازتابی از اقتصا...

دوره‌بندی تاریخ ساسانی (224 تا 651 م) از نکات مهم، در بررسی سیر تحول و دگردیسی این سلسلۀ مهم تاریخ ایران است. در این دوره‌بندی، به مبانی مشروعیت دولت ساسانی و جهان‌بینی مسلط در هر دوره از تاریخ آن توجه شده‌است. گفتار حاضر بر‌آن است تا با بررسی مبانی مشروعیت در پادشاهی ساسانی، به این پرسش پاسخ دهد که تاریخ سلسلۀ ساسانی به چه دوره‌هایی تقسیم می‌شود و این دوره‌بندی بر چه اساسی صورت‌گرفته‌است. در ا...

موضوع رساله تاثیری است که اصلاحات اجتماعی و سیاسی انوشیروان بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی جامعه ساسانی می گذارد. رساله نشان می دهد که بدون این اصلاحات جامعه ساسانی با شتاب بیشتری رو به زوال می رفت و این اصلاحات توانست تنها اندکی این شتاب را کند کند و مسیر آن را تغییر دهد اما به هیچ وجه در جریان کل اثر قطعی نداشته و بلکه خود به شکل دیگر به زوال حکومت ساسانی کمک رسانده است . بازماندگان انوشیروان امک...