مؤلف تفسیر المبانی لنظم المعانی که تا سالیان اخیر ناشناخته بوده ابو محمد احمد بن محمد بن علی عاصمی است بر خلاف نظر برخی از مستشرقان، او مردی فاضل از اهالی خراسان بوده و کتاب دیگری به نام زین الفتی فی شرح سوره هل اتی از وی باقی مانده است. عاصمی برای کسب دانش به هرات، بلخ و کرمان سفر کرده است. او خود را از کرامیّان شمرده است. آرای او در دو کتاب المبانی و زین الفتی به ضمیمة آنچه اهل تحقیق دربارة حق...

اشتهر ابن الرومی بأنه شاعر الفکرة فی الأدب العربی، فقدیماً وصفه النقاد باختراع المعانی وتولیدها، کما نسبوه إلی عمق التفکیر وقوّة الاستدلال والتحلیل، ولا غرو فقد کان الرجل ذکیاً حادّ الذکاء، عالماً واسع العلم، عرف الفلسفة والمنطق وخبر الجدل، وتفقّه بعلم الکلام، فتأثّر شعره بأسالیب هذه العلوم وظهرت آثارها علیه. وأهمها التعلیل والتحلیل وأسلوب الجدل واستقصاء المعانی والواقعیة والدقّة والوحدة الموضوعیة والن...

با تحقیق در متون کهن، به برخی از اطلاعات و اصطلاحات تازه­ای دست می­یابیم که ما را با ابعاد مختلف زندگی گذشتگان آشنا می­سازد. وجود این اصطلاحاتِ بعضاً غامض، پژوهندگان متون فارسی را در درک دقیق آثار مختلف، با مشکلاتی مواجه می­کند؛ چرا که درک این اصطلاحات برای مخاطب امروزیِ شعر و نثر، به جهت نبودِ اطلاعاتِ دقیق از چند و چون و کیفیت آن­ها، چندان آسان به نظر نمی­رسد. در این بین، گزارش فرهنگ­نویسان نیز به...

نوشتار حاضر به بررسی تفسیر آیات مرتبط با عصمت انبیاء در دو تفسیر مهم اهل سنت یعنی تفاسیر جامع البیان طبری متعلق به قرن چهارم هجری و روح المعانی آلوسی مربوط به قرن سیزدهم می پردازد. در این پژوهش سعی شده نظرات این دو مفسر متقدم و متأخر اهل سنت، در آیاتی که با عصمت انبیاء در ارتباط است، به شیوه ی توصیفی تحلیلی مقایسه و بررسی شود. این دیدگاه ها ذیل دو فصل اشتراکات و اختلافات تفسیری مربوط به بحث عصم...

لا شک أنّ لِلتعبیر القرآنیّ أشکالاً وأسراراً فنیّة تدلّ علی أنّ هذا القرآن کلامٌ أدبیّ مقصود وتکسب نصّه جمالاً وروعةً ودواماً واستقامة. لعلّ مِن أبرز هذه السمات، ظاهرة الانسجام وأثرها فی أداء المعنی القرآنیّ متکاملاً من جمیع الوجوه، فضلاً عن منطقیّة نحوها وصرفها وقالبیّة ألفاظها وسعة مفرداتها ودقّة تعبیراتها عن المعانی المقصودة. استهدف هذا البحث، دراسة المعانی الضمنیّة لانسجام الصوائت فی سورة آل عمران مستخدماً المنهج ...

دقایق الشعر ازجمله کتاب های فارسی در حوزه بلاغت است که در سده هشتم هجری تألیف ­شده است. این کتاب را پیشتر محمدکاظم امام منتشر کرده است. با بررسی دست نویس های موجود این کتاب، تحریری تازه از آن یافت شد که حاوی اختلافات و اضافاتی مهم نسبت به صورت چاپی آن است. در این جستار با بررسی تفاوت­های تبارشناختی دست نویس­های این کتاب و با استفاده از برخی منابع کهن، آگاهی­هایی تازه درباب مؤلف، مهدی­الیه و محل...

بررسی متون ادبی بر پایه نظریات معناگرایان، از موضوعاتی است که در ادبیات فارسی پیشینه ی چندانی ندارد. یکی از این نظریه ها، بحث معانی ثانویه در شعر است. شاعر با شیوه های شاعرانه ی ظریف خود، حروف ربط و اضافه را در سخن خود می آورد و هدف او معنای اولیه نیست بلکه معانی ثانویه را در نظر دارد.

خلاق المعانی کمال الدین اسماعیل اصفهانی شاعر قصیده سرای بزرگ اواخر قرن ششم و اوایل هفتم و از شعرای نامی ایران در ابداع معانی بدیع و تعبیرات و تشبیهات جدید است. وی با خلق مضامین بی همتا و التزامات دشوار، به ویژه در کاربرد ردیف، خود را تا نام خلاق المعانی به اوج رسانید. با وجود شگفتی های شعری در دیوان وی، اشعار این شاعر گرانقدر کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. بنابراین،این مسئله مارا برآن داشت تاگ...