یکی از داستانهای مثنوی که مثنوی پژوهان و مولوی شناسان به دلایل گوناگون بدان اهتمام ورزیده اند داستان پادشاه و کنیزک است و نوشتن ده مقاله در این سده که هفت مقاله آن مربوط به دهه هشتم(1370تا1380ه ش ).است نمونه ای از این رویکرد می باشد.در این مقاله، نگارنده ضمن نقدو تحلیل ومقایسه تطبیقی مقاله های فوق و دلایل ضعف و قوت آنها به قرائت و بازخوانی جدیدی از داستان، دست یازیده که در مقالات گدشته بدان اشا...

یکی از جایگاه¬هایی که زن گاهی در آثار کلاسیک فارسی در آن قرار می گیرد، جایگاهی است که در آن به عنوان کنیز، در خدمت فرد یا گروهی از افراد دیگر است. زن در این جایگاه، در نقشی منفعل و اغلب به عنوان یک هدف جنسی صرف و در خدمت غرایز فردی در جایگاه اجتماعی بالاتر است. هدف این جستار ارائه تحلیلی از کنیزک به عنوان عاملی داستانی در مثنوی مولوی است. بدین منظور از الگوی کنشگرهای گریماس که الگویی کارآمد در ...

شعوری کاشی از شاعران قرن یازدهم هجری است. طبق گفتۀ تذکره ها شعوری، دیوانی مشتمل بر شش هزار بیت داشته، اما بر طبق تنها نسخۀ موجود از اشعارش، آثار وی شامل چند قطعه و تعدادی رباعی و دو مثنوی به نام های مونس اخیارو مهر و وفاست. تذکره ها ابتدای کار وی را زمان شاه اسماعیل صفوی (ظاهراً شاه اسماعیل دوم) دانسته اند، اما وی در اشعارش و به ویژه در دو منظومۀ مهر و وفا و مونس اخیار، شاه عباس صفوی (شاه عب...

شعوری کاشی از شاعران قرن یازدهم هجری است. طبق گفتۀ تذکره ها شعوری، دیوانی مشتمل بر شش هزار بیت داشته، اما بر طبق تنها نسخۀ موجود از اشعارش، آثار وی شامل چند قطعه و تعدادی رباعی و دو مثنوی به نام های مونس اخیارو مهر و وفاست. تذکره ها ابتدای کار وی را زمان شاه اسماعیل صفوی (ظاهراً شاه اسماعیل دوم) دانسته اند، اما وی در اشعارش و به ویژه در دو منظومۀ مهر و وفا و مونس اخیار، شاه عباس صفوی (شاه عباس ا...

منظومه ی بزمی-عرفانی خورشید و مهپاره یا گل رعنا، سروده ی محمد سعید قمی متخلص به (حکیم، سعید و تنها)از عرفای دوره ی شاه عباس صفوی (قرن یازدهم) است. این منظومه بر وزن «مفعولُ مفاعلن فعولن»سروده شده است.در حدود 3700 بیت دارد. داستان گرفتار شدن دو سرگشته به نام های خورشید و مهپاره به درد شیرین عشق است. بیانگر کام ها و ناکامی ها و سختی های راه عشق، مغیلان و غولان راه وصال. دراین منظومه رگه هایی از د...

چکیده: روایت شناسی همچون یک علم تلاش دارد تا به الگوهای روایتی روشــنی دست یابــد. بنابر روشهای روایت شناسی، میتوان هر داستان را با توجه به ساختارهای روایی آن تجزیه و تحلیل کرد. مثنوی یکی از بهترین و تاثیر گذارترین آثار شناخته شده در ادبیات فارسی است. شناخت کم و کیف روایت در اثر مولوی می تواند ما را با امکانات و توانایی های بزرگان ادب آشنا کند و زمینه ای برای خلق و ابداع شیوه های جدید فراهم آو...

علم معانی به‌عنوان یکی از شاخه‌های بلاغت یا ریطوریقا در ادب اسلامی، شباهت و ارتباط بسیار زیادی با دانش زبان‌شناسی و سه شاخه اصلی آن یعنی واج شناسی، نحو و معنی‌شناسی و به‌تبع آن نظریه‌های نقد ادبی نوین دارد. هلیدی یکی از پژوهشگران برجسته مکتب زبان‌شناسی انگلستان است که دیدگاه‌هایش در «دستور نقش‌گرا»، مشبابهت‌های فراوانی با مباحث «خبر»، «انشا» و «اغراض ثانوی کلام» در علم معانی دارد. مقاله حاضر با...

داستان، بازنمایی از زندگی انسانی است که خواننده تلاش می­کند؛ خود را در آن بیابد، خود را به آن برساند و یا خود را از آن دور سازد. در درون خود رمزها و رازهایی دارد که اگر خوب بازگشایی شود ترجمۀ هر کدام از آن­ها، زندگی بشریت را خوب معنی می­کند، و تعلیم هر یک، برگی بر باروری آن می­افزاید. این نوشته می­خواهد؛ داستان پادشاه و کنیزک مثنوی معنوی را رمزگشایی کند. با استفاده از قواعد ساختار­گرایی آن را ب...

در این پژوهش چهار داستان از مثنوی معنوی مولانا که از آثار غنی و کلیدی ادبیات عرفانی است، با رویکرد کهن-الگویی بررسی شده است. این چهار داستان عبارتند از: «پادشاهزاده که پادشاه حقیقی به وی روی نمود »، «دقوقی و کراماتش» ، «پادشاه و کنیزک» و «حلوا خریدن شیخ احمد خضرویه جهت غریمان » که بر اساس نظریه ی ناخودآگاه جمـعی یونگ و محتـویات آن که کهن الگوها باشند، مـورد بررسی کهن الگویی قرار گرفته اند. نتیج...

این نوشتار، تحلیل دو قصّه از مثنوی مولوی، با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ است. این روش آزمونی برای نظریه­ی ریخت شناسی در ادب عرفانی به شمار می رود. بسیاری از اجزا و کنش­های بررسی شده در حکایت های مثنوی با رده بندی خاص پراپ از قصّه ها، همسانی دارد. همچنین با بررسی قصّه­ی پادشاه و کنیزک و تطبیق آن با قصّه­ی اعرابی درویش، همگونی­های این دو، با وجود ظاهر متفاوت آن ها، نمایان می شود.