تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

عرفان اسلامی دربردارندۀ زیباترین گهرهای ادب فارسی است که بی گمان سبب تعالی جایگاه هنر اسلامی ـ ایرانی گردیده است. در این میان، عطار از شاعران عارفی است که در ادبیات عرفانی صاحب سبک است و اسرارنامه او در پی افشای اسرار عرفانی برای مخاطبان است. از مسائل مهم عرفان اسلامی رابطه مرید و مراد و چگونگی تعامل میان آنهاست. در اسرارنامه بارها از مراد، پیر، استاد، مهتر و... سخن به میان آمده و از سفارش های ...

یکی از مباحث بسیار مهم در عرفان عملی، مقاماتی است که سالک باید در طریق وصول به حق، طی کند. عرفا اعتقاد دارند انسان برای رسیدن به قلۀ رفیع معرفت، باید مراتب طریقت را به طور اکمل و اتمّ در وجود خود کسب کند. هدف پژوهش این است که با استفاده از برداشت­های استدلالی و روش توصیفی و تحلیلی، بینش عرفا و به ویژه عطار نیشابوری به مقامات سه­گانۀ توکل، رضا و تسلیم را مورد بررسی و مقایسه قرار دهد. در نگاه عرفا...

ماده اصلی اشعار،آن هم نه همه تخیل است و ارائه معنای واحد به شیوه های مختلف به یاری تخیل را بیان نامیده اند؛ بنابراین شاعران و نویسندگان با استفاده از عناصر خیالی«تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه» به خلق آثار ادبی پرداخته اند و یکی از این آثار ادبی ارزشمند مصیبت نامه ی عطار می باشد که شاعر با استفاده از صورخیال به خصوص تشبیه و کنایه به آن پرداخته تا ضمن تجلی زیبایی های ساختاری آن، دست یابی به مضامین...

عطار نیشابوری از شخصیت‌‌های معروف شعر، عرفان و تصوّف در قرن ششم و آغار قرن هفتم هجری است که با توجه به مستندات تاریخی، ادبی و پژوهشی به داروفروشی، داروسازی و طبابت هم اشتغال و اشتهار داشته است. طبابت در روزگاران پیشین بیش‌تر بر دو پایۀ گیاه‌‌درمانی و روان‌‌درمانی استوار بود، که نشانه‌‌های هر دو مورد در آثار عطار آشکار است. بنابه آثار موجود و نوشته‌‌های عطار‌‌شناسان، پدر عطار نیز به شغل عطاری مشغ...

یکی از درخشان­ترین وجوه عرفان اسلامی– ایرانی، همزیستی و همدردی با توده­ی مردم است. عارفان برجسته­ی ایران زمین، سعادت خود را در گرو سلامت ابنای بشر می­دانسته­، آمال و آرزوهای خود را برای نیل به آرمان شهر مورد نظرشان در قالب نقدهای مستقیم و غیر مستقیم بیان می­کرده­اند. یکی از این عرفای بزرگ، عطار نیشابوری است که در نقد سیاسی و اجتماعی، چهره­ای ممتاز دارد. مثنوی­های او پر از نقدهای تمثیلی تند و بی...

تردید نیست که بخش قابل توجهی از آثار عرفانی با اهداف تعلیمی شکل گرفته­اند و پدیدآورندگان این آثار، هریک از منظری خاص به عرفان و مباحث پیرامون آن نگریسته­اند. بعضی با به کاربستن زبانی دشوار تنها خواص را مخاطب خویش قرار داده­اند و برخی دیگر با به کارگیری زبانی ساده و روشن، گسترۀ مخاطبان خویش را وسعت داده اند. عطار نیشابوری در زمرۀ شاعران و نویسندگانی قرار دارد که روش دوم را برای انتقال اندیشه­های...

منطق الطیر عطار نیشابوری، جزء معدود آثاری است که در دهه های اخیر با اقبال غربیان مواجه شده و بارها با تعریف خاص آن ها از عرفان، بر روی صحنه های نمایش کشورهای جهان، به اجرا درآمده است. در این مقاله، سعی بر آن است تا ضمن بررسی پیشینه ی منظومه ی منطق الطیر، به روش توصیفی- تحلیلی، به مقایسه ی اقتباس نویسندگان خارجی که در رأس آن ها ژان-کلود کریر است و نویسندگان ایرانی از این اثر عرفانی بپردازیم و نق...

عرفان خراسان از قرن سوم تا قرن ششم ه.ق. بیشترین گستردگی را در فرهنگ و ادب پارسی داشته و از قرن ششم به بعد، خاصّه از قرن هفتم، عرفان نظری با ظهور محیی‌ الدین‌بن‌ عربی گستردگی بیشتری یافته‌است. آنچه موجب شکل‌گیری عرفان نظری و عملی شده‌؛ نوع نگاه متفاوت عارفان به مقولۀ وحدت است. علی‌رغم پژوهش‌های بسیار دربارۀ وحدت / توحید، به مسئلۀ خلق در کنار حق و تفاوت سلوک در ارتباط با مقولۀ وحدت توجه نشده‌است. ...

مصیبت نامه، یکی از مهم ترین مثنوی های به جا مانده از شیخ فریدالدین عطار نیشابوری است. این اثر عرفانی ارزشمند، که نسبت به سایر آثار عطار کم تر مورد توجه قرار گرفته است، دربردارنده ی نکات اخلاقی، عرفانی و اجتماعی سودمندی است. پژوهش حاضر برای شناخت دقیق دیدگاه های عطار در کتاب مصیبت نامه، علاوه برتوجه به نظرات پژوهشگران، به تحلیل مهم ترین منبع قابل اعتماد موجود؛ یعنی سخنان و دیدگاه های خود شاعر...