هدف اصلی این رساله، بررسی ارتباط آیات سوره هود است، تا روشن گردد اگر چه آیات به صورت پراکنده و متناسب با شرایط زمان نازل شده باشد، ولی به اقتضای نزول آنها از سوی خداوند حکیم، نظمی منطقی و کاملاً حکیمانه بر آیات حکمفرماست

تغییرناپذیری خداوند از صفات اصلی باری تعالی و پایه اثبات بسیاری از صفات دیگر است. در متون کلامی نخستین ویژگی مبدأ هستی غیرحادث‎بودن است که آن را از متغیر‎نبودن نتیجه گرفته اند. استدلال های ممکن بر تغییر ناپذیری خداوند را می توان از طریق صفات ثبوتیه و سلبیه واجب الوجود نشان داد. صفات ثبوتیه ای که از طریق آنها تغییرناپذیری واجب الوجود اثبات می شود عبارت‏اند از اتمیت و اکملیت، وجوب وجود، بسیط الحق...

با وجود اینکه ابوبکر محمد بخاری کلابادی (حدود 385ه.ق) صوفی و فقیه حنفی قرن چهارم شخصیتی صوفیانه دارد، اما در کتاب «التعرف لمذهب اهل التصوف» ضمن پرداختن به مباحث تصوف، نگاهی ویژه به طرح مباحث کلامی و اعتقادی داشته است؛ به عنوان نمونه مباحثی همچون رؤیت خداوند و قضا و قدر را همسو با ابوالقاسم حکیم، سردمدار مکتب اهل سنت و جماعت، مباحث مربوط به ایمان را متأثر از مکتب عرفانی عراق و جنید بغدادی، و مبا...

مقاله حاضر به بررسی ارتباط اسماء الهی با محتوای آیات در سوره آل‌عمران در ذیل آیات مختوم به دو اسم «رحمن و رحیم»، «حی و قیوم»، «عزیز و حکیم»، «غفور و رحیم»، «سمیع و علیم»، «عزیز و ذوانتقام» و «واسع و علیم» پرداخته است. با نظرداشتِ توقیفی بودن ترتیب و نظم کلمات در قالب آیات قرآن و نیز تنظیم آیات در درون سوره‌ها، ارتباط و همخوانی اسماء الهی با مضامین آیات امری انکارناپذیر است. این ارتباط به چند صور...

حکمت در عرفان اسلامی بخصوص تا قرن چهارم باتوجه به سابق? آن در قرآن وحدیث مثبت ودرسده های بعدی عمدتا با توجه به اشتراک معنایی آن با فلسفه منفی ارزیابی شده است. دربار? حکمت تعریف جامع و واحد میان عرفا وصوفیان وجود نداشته و بیشترتعاریف آنان ناظر به غایات، اسباب ویا فضیلت حکمت بوده یا به ویژگی های حکیم پرداخته است.در رسال? حاضرابتدا مفهوم حکمت و ویژگی های حکیم درعرفان اسلامی، با توجه به نسبت آن با ...

اسلوب حکیم یکی از عناصر زیباشناختی در متون است که گوینده بنابر اقتضاهای بافتی وموقعیتی، روش خردمندانه و حکیمانه‌ای برای بیان غرض خود در پیش می‌گیرد. این عنصر اگرچه گاه در بدیع و گاه در استفهام مطرح می‌شود اما به دید غالب در علم معانی و موارد خروج کلام از اقتضای ظاهر است که به کارگیری آن بر بلاغت کلام می‌افزاید و بلیغ بودن قائل آن را ثابت می‌کند. به کارگیری این شیوه‌ی هنری در زبان قرآن که متصف ب...

  مادّه‎ی «نزل» یکی از پربسامدترین واژگان قرآنی محسوب می‎شود که با صیغه‏های گوناگونی نزدیک به چهارصد بار در قرآن به کار رفته است. این واژه که در اصل، به معنای «افتادن از فراز به فرود» است؛ در آیات قرآنی توسعه معنایی یافته و به معانی دیگری؛ همچون «آفریدن»، «بخشش»، «فراگیری»، «وارد شدن»، «ابتلا» و «قول» به کار رفته است. واژه «نزول» هرگاه در زمینه‎های دیگری چون «باریدن باران»، به کار رفته، با...

حکیم ترمذی، عارف نامدار ماوراء‌النهر، از عارفانی است که دربارۀ انسان‌شناسی سخنان درخور توجهی دارد و مسئلۀ اصلی در این مقاله، چیستی انسان، ابعاد و ساحات وجودیِ او، و اهداف و مسیرش در زندگی از منظر اوست. روش پژوهش در این مقاله، نظام‌دهی داده‌بنیادِ آموزه‌ها با رویکردی تحلیلی، در مسیر بازخوانی اندیشۀ این حکیم است. بخش مهمی از منظومۀ فکری حکیم ترمذی دربارۀ انسان، به مطالعۀ خلقت و ابعاد سرشتی او بازمی...

لطف خداوند، از دیدگاهی دو نوع است: تکوینی و تشریعی. آفرینش و تربیت جهان و جهانیان لطف تکوینی و ارشاد و تربیت موجودات صاحب اختیار، لطف تشریعی است. در این نوشتار، لطف اخیر مورد نظر است و آن عبارت است از اموری که آدمی را به طاعات نزدیک و از معاصی دور می گرداند، به شرط آنکه جبر و الجاء در آن نباشد. در این راستا، ضمن توجه به آراء متکلمان، جنبه های گوناگون لطف از دیدگاه مولانا و حکیم سبزواری، بیان و ...

مفسرین، عرفا و علمای علم کلام هر کدام به نوعی از دیر باز، توجه ویژه ای به بحث اسماء و صفات خدای متعال داشته و بعضا در تفاسیر و مکتوبات خود بدان پرداخته اند. با نگاهی به آیات کریمه ی قرآن در می یابیم که تعداد قابل توجهی از این آیات، در بر دارنده ی دو صفت-یا بیشتر- از صفات خدای متعال در کنار هم هستند که ارتباطات ممکن میان آنها از جمله مسائل مهمیست که ما را در جهت فهم هر چه بهتر آیات نورانی قرآن ی...