دهمّه‌پَدَه از آثار مشهور فلسفی، اخلاقیِ گوتمه بودا، مصلح بزرگ قرن ششم پیش از میلاد مسیح، در کیش هندویی است. باتوجه به اینکه نواحی شرقی ایران، به ویژه بلخ، از خاستگاه‌های تصوف ایرانی و نزدیک‌ترین محل برخورد دو فرهنگ بودایی و اسلامی به شمار می‌آمده است، گمان می‌رود آیین بودایی با پیشینه‌ای هزار ساله بر ذهن و آداب سالکان مسلمان اثر گذاشته باشد. این نوشتار به بررسی آرا و بیان شباهت د‌یدگاه‌های بودایی ...

مطالعه ی تعاملات متقابل آثار هنریِ مرتبط با آیین های مختلف، یکی از مهم ترین مصادیق مطالعات تطبیقی جهت دستیابی به اطلاعات تازه در خصوص تکوین و تحول این آثار در سرزمین های مختلف است. مصادیق چنین مطالعاتی نشان می دهند که چگونه جریان های هنری در پی تکوین و توسعه ی آیین ها در جوامع، پدید آمده و گسترش می یابند و تا چه حد موجب کمیت و کیفیت های جدید هنری می گردند. تشابهات زیاد، فرم ها و نقوش معماری بودا...

هدف غاییِ دین­ورزی و سلوک بودایی نجات از رنج و چرخه بازپیدایی است. آموزه نیروانَه اصلی ترین آموزه مشترک مکاتب و طریقت های بودایی در تبیین آن هدف است. چندین رویکرد در تفسیر معنای این آموزه وجود دارد. رویکردهای سلبی، اثباتی و متناقض نما از مهمّ ترین آنهاست. هر کدام از طریقت های هینَه یانَه و مَهایانَه، علی رغم اشتراک­شان در پذیرش این اصل، از این آموزه تفسیرهای خاص خودشان را دارند. می توان گفت مفهوم نیرو...

تکوین حکومت ایلخانی در ایران و پذیرش آیین بودایی از سوی هلاکو زمینه را برای حضور بوداییان در ساختار حکومت فراهم نمود. بوداییان که پیش از این در مناسبات حکومتی در ایران نقشی نداشتند از این پس وارد ساختار حکومت شدند. با پذیرش آیین بودایی در میان تعدادی از ایلخانان، عدۀ زیادی از پیروان آیین بودا از سرزمین­های چین و تبت و ایغور به ایران مهاجرت کردند. بوداییان در سراسر قلمرو ایلخانی بتکده­های بودایی...

آیین بودا و سنت های وابسته به آن در تمام سطوح زندگی مادی و معنوی ملت های دیار شرق به ویژه هند از تمایز های طبقاتی معمول در اجتماعات غرب از نفوذ زیادی بر خوردار بوده است. این جنبه از فرهنگ و هنر ملت های آسیایی به پژوهش های بس بیشتری در آینده نیاز دارد. بسیاری از پژوهشگران از یک سو می پذیرند که آیین بودا با باورهای خام و ابتدایی مردم هند و دیگر کشورهای جنوب شرقی رشد کرده و بیشترین بخش آن، پس از ب...

رهبانیّت از مهمترین اصول دستیابی به رست گاری در دین بودائی به شمار می رود؛ تا بدانجا که می توانگفت بودا رسیدن به نجات را بدون ترک زندگی معمول دنیوی و در پی ش گرفتن اعمال مرتاضانه ناممکنمی دانسته است . "سنگهه" نمود عینی همین مفهوم است که از زمان خود بودا شکل گرفت و با تشکیلجمعی متحد و همسان جایگاهی را برای اجرای نظام و دستورات رهبان ی و نیز آموزش و انتقال دهرمه فراهمکرد. در اهمی ت بسیار سنگهه از ...

رهبانیت بودایی (سنگهه) مانند هر طریقة رهبانی دیگری آئین های جمعی خاص خود را دارد. البتهواژة آئین ممکن است موجب سوء تعبیر شود زیرا بودا از منتقدان سرسخت آئی نگرایی بود. اما بایدگفت که اگرچه آئی نهای سنگهه آئی نهایی رسمی هستند اما همگی ماهیتی کاربردی دارند. در واقعهستند که تا به امروز بدون هیچگونه تشریفات اضافی در « قوانین سنگهه » این آئین ها مرورصومعه ها برگزار م یشود. در این میان دو آئین اهمیت ...

در تاریخ هنر و تمدن های دینی، همواره شاهد ظهور آثار معنوی و روحانی هستیم که سعی در برقراری ارتباط انسان با عوالم ملکوتی دارند و یکی از بارزترین مصادیق آن چهره های معنوی است. چهرۀ انسان های وارسته مجالی برای نمایش روحانیت و معنویت در قالب تصویر انسانی بوده و همواره در تمدن های دینی مورد توجه خاص بوده است. این چهره ها دارای خصلت هایی است که وقتی در کنار یکدیگر قرار داده می شود چنین به نظر می آید ...

تکوین حکومت ایلخانی در ایران و پذیرش آیین بودایی از سوی هلاکو زمینه را برای حضور بوداییان در ساختار حکومت فراهم نمود. بوداییان که پیش از این در مناسبات حکومتی در ایران نقشی نداشتند از این پس وارد ساختار حکومت شدند. با پذیرش آیین بودایی در میان تعدادی از ایلخانان، عدۀ زیادی از پیروان آیین بودا از سرزمین­های چین و تبت و ایغور به ایران مهاجرت کردند. بوداییان در سراسر قلمرو ایلخانی بتکده­های بودایی...

جنین‌شناسی بودایی در دو هزار و پانصد سال پیش روشن کرده است که زندگی انسان در لحظه بسته شدن نطفه به صورت مستقل از مادر آغاز می‌شود و دستورهای اخلاقی بودا صراحتاً «گرفتن جان» را به هر شکل که باشد خطای بزرگی دانسته‌اند و کسی که به این عمل دست یازد دیگر پیرو بودا نخواهد بود. آموزگاران سنت‌های گوناگون بودایی هیچ‌گاه در خطا بودن سقط جنین تردید نکرده‌اند زیرا قاعده کلی اهیمسا (نیازردن جانداران) تکلیف ه...