گرچه میان ­رشتگی به مثابه یک مفهوم علمی، تاریخ طولانی چندانی ندارد، اما به مثابه یک رویه پژوهشی، از دیرینه ­ای به قدمت پژوهش برخوردار است. پرسش این نوشتار آن است که آیا میان رشتگی، خاص حوزه تمدنی غرب است و یا در تاریخ مشرق زمین و به­ ویژه ایران زمین نیز سابقه دارد؟ این نوشتار کوشید نشان دهد که علاوه بر میان رشته ­ای بودن برخی تالیفات و آثار علمی دانش پژوهان ایرانی، می­توان به شعر و نظم به مثابه...

در این مقاله،پژوهنده روی تاریخچه نقیض در ادب پارسی دقیق شده و بسامد آن را در ادوار شعر پارسی (از دوره های پیشین تا قرن معاصر(بررسی کرده،سپس به واجست نقیض در سبک هندی پرداخته و ویژگیهای مهم ان را برشمرده،آنگاه تعریفی از نقیض (پارادوکس)به دست داده و به ذکر چند شاهد مثال بسنده کرده است. و بالاخره نقیض را در برخی از صنایع لفظی و معنوی بررسی کرده است که عبارتند از:استعاره در نقیض،اسلوب معادله در نق...

در‌باب نشانه‌های زیبایی‌شناختی پیکرین خوبرویان به‌طور کلی در ادب‌پارسی و به‌ویژه شعر دری بسیار می‌توان گفت. مایۀ شگفتی است که با همة گستردگی مطلب در ادبیات و تاریخ ما، تاکنون نوشتة مستقلی در این باب فراهم نیامده است. حال آنکه سراسر تاریخ ادب پارسی سخن از حسن و جمال و ستایش زیبایی است. آنچه که گویی آغاز نداشته و البته نپذیرد انجام. نیاکان ما این موضوع را تحت عنوان علم‌الجمال پی گرفته‌اند. در این...

گیاهان از دیرباز در فرهنگ و هنر ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است. در این میان برخی از گیاهان مورد توجه و ستایش بیشتری قرار گرفته‌اند و به اصطلاح گزیده شده‌اند. گل سوسن نیز یکی از گیاهانی است که از دوران کهن در میان ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌است و می‌توان آثار این احترام را در اندیشة مردمان این سرزمین پی‌گرفت. گرچه امروزه منشأ این گزینش مبهم است اما بیانگر وجود مفاهیمی...

در این مقاله،پژوهنده روی تاریخچه نقیض در ادب پارسی دقیق شده و بسامد آن را در ادوار شعر پارسی (از دوره های پیشین تا قرن معاصر(بررسی کرده،سپس به واجست نقیض در سبک هندی پرداخته و ویژگیهای مهم ان را برشمرده،آنگاه تعریفی از نقیض (پارادوکس)به دست داده و به ذکر چند شاهد مثال بسنده کرده است. و بالاخره نقیض را در برخی از صنایع لفظی و معنوی بررسی کرده است که عبارتند از:استعاره در نقیض،اسلوب معادله در نق...

معمولاً تحلیل گران ادبیات تطبیقی دادوستدهای ادبی را در پژوهش های سنجشی کاملاً لمس می کنند، و به طور کلّی، این پژوهشگران، ارتباط با زبان های گوناگون و متون زبان مبدأ را ترجیح می دهند و در نتیجه گیری های ترجمه شده با دیدۀ تمسک و تردید می نگرند. در این میان، شاهد آن بوده ایم که شعرای پارسی سرای غالباً با متأثرشدن از زبانی دیگر، اندیشه های خود را در آن قالب و سبک می سرایند؛ و از آنجاکه زبان مورد توجه آ...

جریان ساده­نویسی در شعر دهه 1380 واکنشی بود در برابر جریان شعری دهه 1370 که به پیچیدگی، دشواری و مخاطب­زدایی دامن می­زد؛ از این رو شاعران این جریان در جهت جذب مخاطب بیشتر شعر را از هر گونه پیچیدگی دور می­دارند. در این مقاله به بررسی این جریان شعری با دو رویکرد ساختاری و محتوایی پرداخته شده است. نتیجه آنکه این جریان شعری از وجوه زیباشناختی شعر به دور است و هرچند سعی در جذب مخاطب دارد ولی مخاطب گ...

بحث تقابل ها یکی از مهمّ ترین مباحث مورد توجّه ساختارگرایان است که می توان ریشه آن را در باورهای اساطیری و فرهنگی بشر دانست. این مبحث که جایگاهی ویژه در زبان شناسی دارد، می تواند در پژوهش های ادبی؛ بویژه در نقد و تحلیل متون نیز نقش ارزشمندی ایفا کند. در پژوهش حاضر به بررسی تقابل های واژگانی در شعر حکیم سنایی، شاعر برجسته سده های پنجم و ششم هجری که با تحوّلات و نوآوری هایش در غزل، قصیده و مثنوی، از...