معرف شناسان از هنگام نگارش رساله متون و ته نه تنوس افلاطون تاکنون کوشیده اند مولفه ها با شرایط اساسی معرفت را تعیین کنند. تعیین این موله ها یا شرایط به نوعی تحلیل معرفت می انجامد. دیدگاه سنتی و مشهور فیلسوفان از جمله افلاطون و کانت این است که معرفت گزاره ای (این که چیزی چنان است) سه شرط منفردا لازم و مجموعها کافی دارد که عبارتند از: باور، صدق و توجیه. طبق این دیدگاه، معرفت گزاره ای فقط باور صاد...

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل متن بر اساس قواعد عربی یکی از کهن ترین علوم اسلامی قرآنی است. علاوه بر تجریه و تحلیل نحوی، گاهی نیاز به توجیه اعرابها مختلفی که بر یک متن، به خصوص متن مقدسی چون قرآن، پیدا می شود و از اینجاست که علم توجیه اعراب در ضمن علم اعراب قرآن به ظهور رسیده است و برای توجیه نیز دانشمندان روشهای مختلفی ابداع کرده اند، مانند توجیه اعراب بر اساس قرائت دیگر آیات قرآنی، براساس شأن ن...

یکی از نظریه­ های توجیه معرفت که از دیرینه­ای بلند برخوردار است، مبناگرایی حداکثری است. بیشتر فیلسوفان سنتی، از افلاطون و ارسطو در یونان تا فیلسوفان مسلمان و عقل گرایان و تجربه گرایان کلاسیک دوران جدید و شماری از فیلسوفان معاصر، آن را پذیرفته­اند. ملاصدرا نیز در معرفت شناسی دیدگاهی مبناگرایانه دارد. البته نباید این نکته را فراموش کرد که مبناگرایی در معرفت شناسی غربی بر اساس تمرکز بر علم حصولی ت...

در معرفت شناسی کلاسیک، شکاکیت در مقابل معرفت قرار داشته و روشهای مختلفی برای پاسخ به شکاکان ارایه می شود. ویتگنشتاین متأخر با تمایز نهادن میان معرفت و یقین رویکرد جدیدی را در نقد شکاکیت مطرح کرده است. او یقین را امری مقدم بر معرفت می داند که ریشه در عمل و نه معرفت دارد. به باور وی صورت ابتدایی بازی زبانی، یقین است که در عین معقولیّت بی نیاز از هرگونه توجیه و دلیل است. به زعم وی برخی از گزاره ها ...

این مقاله در دو بخش ارئه شده است: در قسمت نخست ضرورت بحث توجیه در حوزه اخلاق فطری، مفهوم توجیه، رواج نظریه «غیر شناخت گرایی» ـ که نقطه مقابل نظریه «واقع گرایی اخلاقی» و خاستگاه نسبیت اخلاقی است ـ در غرب و رویکرد به فطرت با نگاه روان شناختی که ویژگی توجیه پذیری را نیز دارد، توضیح داده می شود. بخش دوم به توجیه اخلاق از نظر قرآن اختصاص دارد و در آن، مکانیزم شهود فطریات، آثار عینی شکوفایی گرایش های...

در چارچوب پارادایم زبانی، همواره مرتبط با تلقی حقیقت به عنوان سازگاری، این مسأله وجود دارد که چگونه می توانیم در پرتو دلائل قابل دسترس، ادعای حقیقی نامشروطی را بیان کنیم که ورای آنچه توجیه شده است، قرار دارد. به عبارت دیگر، اگر در چارچوب زبانی، حقیقت یک قضیه را نمی توان مطابقت آن با چیزی در جهان دانست، زیرا در این صورت ما باید قادر باشیم از زبان خارج شویم، در حالی که از زبان استفاده می کنیم، پس...