بطوریکه میدانیم همواره در کشورهای اسلامی افرادی غیر مسلمان که به یکی از ادیان معتبر منسوخ متدین بوده وجود داشته و دارند که با استفاده از جمیع امکانات و مقدورات اجتماعی زندگانی میکنند . این موضوع تعجبی ندارد زیرا اسلام مردم را فقط بخاطر اینکه مسلمان نیستند طرد نکرده است و حتی چنانکه از کتب سیر و تواریخ و کتب فقهی برمی آید پیامبر اسلام (ص) با گروههائی از آنان قراردادهایئی در باب حمایت از ایشان بس...

نام موسی (ع) یکصد و سی و شش بار، یعنی بیش از دیگر پیامبران در قرآن کریم مذکور است. موسی (ع) در شعر مولوی نماد اولیا، هادیان مشفق، سالکان، پیشوایان سلوک، عامل قهر الهی و رمز عقل و رحمت و مظهر آداب دانان و مترسمان و پرسشگران بی غرض است. در مقابل وی ، فرعون نماد وهم ، نفس ، تن ، مکر و فریب ، تکبر، عناد ، قدرت صوری و ظاهری و رمز استغراق در عالم حس است. داستان تولد موسی(ع) نشانه ای است برای محتوم بو...

یکی از موضوع‌های درخور پژوهش در بررسی تاریخ‌های محلی، ورود عناصر مسلمان به صحنه‌های فرهنگی کشمیر است. در این باره، از تذکره‌ها و منابع تاریخی شبه قاره، به ویژه تواریخ محلی فارسی قرون یازدهم و دوازدهم هجری، مطالب و نکات بدیع و ارزشمندی می‌توان به دست آورد. اسلام از قرن هشتم هجری، در منطقه کشمیر نفوذ کرد؛ با این حال، ویژگی‌های این سرزمین باعث شد که زمینه‌های ورود مهاجران ایرانی، برای تبلیغ شریعت ...

تاریخ‌نگاریِ هنری ایران را می‌توان از جمله حوزه‌های تاریخ‌نگاری دانست که تا کنون مورد مداقه جدی قرار نگرفته‌است. یکی از موضوعاتی که در دورۀ تیموریان مورد توجه حکمرانان قرار گرفت، توجه به طبقه هنرمندان بود، چنانکه این جریان در عصر سلطان‌حسین بایقرا (911-875ق) و سایر درباریان به‌دلیل طبع هنری و علاقه به اهل هنر و به‌ویژه موسیقی‌دانان با سیاست‌های حمایتی تعقیب و تا حد زیادی در تواریخ این دوره انعکا...

تاریخ‌نویسی محلّی در عصر صفویه از مقوله‌هایی است که کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. شاید دیدگاه تندروانه‌ای که دورۀ صفویه را زمانۀ انحطاط دانش و ادبیات و تاریخ‌نگاری می‌پنداشته است در عدم توجه به این شاخۀ مهم از تاریخ‌نگاری مؤثر بوده و در چگونگی و چرایی آن ارزیابی‌های متفاوتی را رقم زده است. از این­رو، بازکاوی این مقوله می­تواند در تصحیح و تعدیل این دیدگاه­ها راه­گشا باشد.در این مقاله، علاوه بر ...

خدای‌نامه‌ها حاصل جریان تاریخ‌نگاری قرون پایانی حکومت ساسانی هستند. هرچند اصل خدای‌نامه‌ها ازمیان‌رفته‌اند، امّا منابع برگرفته از آنها چون شاهنامه و تواریخ اسلامی دربردارندة نگاه و رویکرد خاص ساسانیان به اشکانیان است؛ بنابراین، مهمّ‌ّترین منابع برای دستیابی به متأخرترین گزارش‌های ساسانی دربارة تاریخ اشکانیان، نوشته‌های مورخان اسلامی سدة سوم تا پنجم هجری است که مطالب خود را از خدای‌نامه‌ها و دیگر ن...

در آیه 54 سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: ﴿واذکُر فِى الکِتبِ اِسمعیلَ اِنَّهُ کانَ صادِقَ الوَعدِ و کانَ رَسولاً نَبیـّا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسّران محلّ گفت‌وگو است. غالب مفسّران شیعه و اهل‌سنّت احتمال اول را برگزیده و گفته‏ا...

سهل تستری به حق یکی از ارکان تصوف اسلامی است که در ردیف جنید ، شبلی و بایزید بسطامی تاثیر فراوان بر تفکر صوفیانه داشته و کمتر کتاب و رساله عرفانی به فارسی یا به عربی دیده می شود که وامدار سهل و آرا وی نباشد . از میان معاصرین نیز برخی مستشرقین و محققان ، پژوهش هایی درباره سهل و آراء وی داشته اند که معرفی و نقد آنها و منابع کهن صوفیه در باب سهل می تواند علاقمندان را به کار آید . در این جستار ، م...