تقدّم یا تأخّر تفکّر و تحصیل معنا نسبت به زبان و گفتار و تأثیر هرکدام بر دیگری و کیفیت آن مهم ترین وجوه مسأله در رابطۀ زبان و تفکّر است. «تعیین کنندگی زبان برای تفکّر»، «تعیین کنندگی تفکّر برای زبان»، «استقلال زبان و تفکّر از هم» و «استقلال زبان و تفکّر در آغاز تکوین و وابستگی آنها به هم در تکامل» چهار نظریه مطرح در این باره اند. در این میان، معرفت قرآنی حاصل از تحقیق موضوعی و معناشناختی آیات مرتبط، عل...

انسانها، به طور طبیعی، دارای استعدادی هستند که به وسیلة آن می توانند در مورد اشخاص یا اشیاء جزئی موجود حکم صادر کرده یا تصدیقی انجام بدهند. آنان در موقعیتهای گوناگون و به دلایل مختلف، احکام و تصدیقات خود را در قالب الفاظ مرکب، نظیر جمله های حملیه، تعبیر می کنند، مثلاً: «حافظ شاعر است» و «شما در حال خواندن هستید» در مواقعی نیز، انسانها، به احکام و تصدیقاتی دربارة معدومات نائل می شوند؛ که آنها را ...

نزد ابن سینا کسب علم از عقل فعال به دو روش است: یکی فکر و دیگری حدس. نفس از جنبه ی تجردش علوم را با حدس درمی یابد. حدس استعدادی است در انسان که بدون نیاز به فکر کردن شخص را به مجهولات تصوری و تصدیقی می رساند. فکر حرکتی نفس در بین معلومات برای یافتن مجهولات است. اما در حدس حرکت نیست. همین طور حدس در زمان هم روی نمی دهد. حدس در تصدیقات حد وسط استدلال را برای ما فراهم می کند. حدس در مرحله ای از قو...

از دیدگاه مکتب تفکیک ، راه شناخت حقایق و معارف دینی عقل و علم حقیقی است نه آنچه که در علوم بشری ، عقل و علمش نامند. عقل و علم حقیقی به لحاظ هستی شناسی موجود نوری مجرد خارجی و قائم به ذات است نه قائم به نفس انسان، و به لحاظ معرف شناسی ، نور بالذات ، ظاهر بالذات و مطهر غیر و عین کشف و ظهور و مشاهده است. از نگاه مکتب تفکیک، ذات عالم و عاقل ، و علوم حصولی بشری (معلومات و معقولات و تصورات و تصدیقات ...

رساله حاضر در چند بخش سازماندهی شده است:بخش اول با عنوان مقدمات به معرفی چیستی منطق پرداخت است. هدف کلی از آوردن این بخش آشنایی با اموری است که دانستن آنها موجب زیادت بصیرت در فراگیری علم منطق می شود. بخش دوم منطق تصورات است. هدف کلی از عرضه این بخش فراگیری ((روش درست تعریف)) است. آگاهی از مباحث مقدماتی تعریف، شناخت تعریف و اقسام و شرایط آن و نیز آشنایی با تقسیم و قواعد آن برای دستیابی به هدف م...

از مسائل کلیدی که باید در عرصۀ بسیاری از علوم انسانی به گونۀ عام و در عرصۀ دانش سلوک به گونۀ خاص، به آن پرداخت و از بعد انسان‌شناسی سلوکی آن را بررسی کرد، تأثیر متقابل باورها و کردارها بر یکدیگر است که در گسترۀ حقیقت انسانیه رخ می‌دهد و در چهار ساحت امکان بررسی دارد: تأثیر علوم قلبی بر اعمال بدنی، تأثیر اعمال قلبی بر اعمال بدنی، تأثیر اعمال بدنی بر اعمال قلبی و تأثیر اعمال بدنی و قلبی بر علوم ق...

جان رالز، فیلسوف معاصر آمریکایی، عنوان «اعتبارگرایی» را برای دیدگاه خود در فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست برگزیده است. اساس دیدگاه او همان نظریه قرارداد اجتماعی است که پیش از وی توسط لاک و کانت مطرح شده است. او این دیدگاه را با شرط انصاف و بی طرفی تکمیل می کند که با جهل نسبت به موقعیت خود (پرده جهل) در وضعیت نخستین مشخص می‌گردد. دیدگاه رالز در این زمینه با توجه به مخالفت با شهودگرایی و سودگرایی، نوع...

تنوع آرای پیرامون مسأله نفس‌الامر در فلسفه اسلامی، به نوع رویارویی هر فیلسوف با معضلات نظریه مطابقت در تبیین صدقِ برخی قضایا باز می‌گردد. همچنین، معنای نفس‌الامر به دلیل ناکارآمدی و یا ورود برخی پیش فرضهای هستی شناسانه ـ بویژه بعد از طرح اصالت وجود ـ تفاسیر گوناگونی را برتافته که یکی از برداشتهای اخیر آن از سوی علامه طباطبایی عرضه شده است. وی با ترسیم مکانیزم عقل در توسع ثبوت و تحقق، تئوری مطابق...

معرفت‌شناسی ذاتیِ شهید صدر;، پس از طرح مراحل دلیل استقرا و یقین‌آوری آن، به ترسیم نظام مبناگروی خود بر اساس آن پرداخته است. در باب گزاره‌ نظری، درجه احتمالی با ملاک صدقِ «قناعت استنباطی» و درجه‌ تصدیق یقینی در این گزاره‌ها نیز با ملاک صدق «هماهنگی با سایر یقین‌ها» مورد نقد است. در گزاره‌های بدیهی، با عبور از یقینی‏بودن وجدانیات به نحو پیشین و ناکارآمدی راه استقرا در آن، گزاره اولی و امکان اجرای د...

در مقالة حاضر مهم­ترین انگیزه‌ای که همواره با انسان همراه است و تمام هدف­ها، تلاش­ها، رفتارها، نگرش­ها، تفسیرها، دوستی­ها، دشمنی­ها و بالأخره تمام تصورات، تصدیقات و استدلال­های او را در تحت سیطرة خود قرار می‌دهد، تا حدّ ممکن، مورد بررسی قرار گرفته و نقش آن در امر تعلیم و تربیت و مدیریت بررسی شده است. آن انگیزة مهم عبارت از « من» یا « نفس» هر کس است؛ «منی» که قوام هستی هر کس بدان وابسته است؛ زی...