اگر چه نیمه ی اول قرن یازده یعنی دوران تأسیس سلسله ی پر قدرت صفویه ، رونق شعر و شاعری به مانند قرون پیشین نیست و با وجود حاکم بودن چند گانگی شیوه ها ، تنوع سبکها ، بی توجهی شاهان به شعرا و رفتن آنها به هند، نمی توان قدرت صفویه را که حدود دو قرن و نیم بر ایران حاکم بوده را نادیده گرفت و از ارزش ادبی این دوره به عنوان یکی از ادوار ادبیات ایران صرف نظر کرد و از ادب دوستان بزرگی چون اکبر اصفهانی ، ...

ابن یمین فریومدی شاعر معروف سده ی هشتم هجری است که به سبب قطعاتش شهرت بسیار یافته است. دیوانی از این شاعر در سال 1318 هـ . ش شامل مقطّعات، رباعیّات و مثنویّات به اهتمام زنده یاد سعید نفیسی در تهران به چاپ رسیده و دیوان کامل وی مشتمل بر قصاید، غزلیّات، مقطّعات، رباعیّات و... در سال 1344 هـ . ش به تصحیح شادروان باستانی راد در تهران انتشار یافته است. نظر به اینکه در دو تصحیح مذکور اصول و روش های تصحیح ا...

هر چند دیوان انوری از مهمترین و دشوارترین متون شعر فارسی است اما تنها دو تصحیح از آن وجود دارد. نخستین بار استاد سعید نفیسی و  دومین بار استاد محمدتقی مدرس رضوی این دیوان را به چاپ رسانیده اند. چاپ نفیسی دارای اشکالاتی است و تصحیح تقی مدرس رضوی نیز      علی رغم محاسن بسیار، خالی از اشکال نیست. در این مقاله ابتدا  تاریخچه و چگونگی این دو تصحیح بیان شده است. آنگاه با معرفی دسته ای از نسخه هایی از...

هر چند دیوان انوری از مهمترین و دشوارترین متون شعر فارسی است اما تنها دو تصحیح از آن وجود دارد. نخستین بار استاد سعید نفیسی و  دومین بار استاد محمدتقی مدرس رضوی این دیوان را به چاپ رسانیده‌اند. چاپ نفیسی دارای اشکالاتی است و تصحیح تقی مدرس رضوی نیز      علی رغم محاسن بسیار، خالی از اشکال نیست. در این مقاله ابتدا  تاریخچه و چگونگی این دو تصحیح بیان شده است. آنگاه با معرفی دسته‌ای از نسخه‌هایی از...

منوچهری دامغانی، از شاعران برجسته عصر غزنوی، از دیرباز مورد توجه ادیبان بوده و سروده های او جریان مستقلی را، به ویژه از نظر خمریه سرایی در شعر فارسی، پدید آورده که تا دوره بازگشت ادبی ادامه یافته است. اهمیت دیوان منوچهری، با قریب سه هزار بیت شعر، سبب شده است تا این دیوان بارها تصحیح و چاپ شود. جدیدترین چاپ از دیوان منوچهری به تصحیح استاد حبیب یغمائی است. این تصحیح اگرچه اخیراً منتشر شده است، ولی...

بررسی دیوان خاقانی به تصحیح علی عبدالرّسولی گویای آن است که تشخیص اوزان و بحور عروضی موارد قابل تأمّلی دارد که ناشی از سهوهای مصحّح است. این کاستی­ها اگرچه در کنار رنج و دقت نظر آن استاد زنده­یاد در تصحیح دیوان خاقانی بس ناچیز می­نماید، در مسیر استفاده از این تصحیح ارزشمند که در شمار بهترین تصحیح‌های دیوان خاقانی است، خالی از فایده نخواهد بود؛ در این نوشتار کاستی­های یادشده در دو بخش شامل 1) اشتبا...

محمد رضا نوعی معروف به مولانا نوعی خبوشانی (970-1019هـق) سرایندة مشهور و نام‌آور سدة دهم و چند سال آغازین سدة یازدهم و از استادان مسلّم زبان و ادب فارسی در شبه قارّة هند است. دیوان اشعارش ‌در سال 1374هـ، ش به تصحیح امیر حسین ذاکرزاده و کوشش احمد کرمی به همّت انتشارات ما در تهران به‌ چاپ رسیده است. در این چاپ، کاستی‌ها، تحریفات، تصحیفات و خطاهای بسیاری راه یافته که غالباً ناشی از نقص احتمالی دست‌نوی...

در دانش تصحیح متون، هرچه اقدم نسخ به زمان زندگی مؤلف نزدیک تر باشد، به شرط رعایت قواعد تصحیح علمی، استواری متن تصحیحی بیش تر است. متأسفانه از بسیاری از متون ارزش مند زبان فارسی نسخه ای کهن باقی نمانده است. در چنین حالی، متون واسطه ای (تذکره ها، جنگ ها، مجموعه ها، و سایر متون نظم و نثر)، که بخشی از متن مورد نظر را تضمین کرده باشند، نقش مهمی در یافتن صورت درست ضبط کلمات ایفا می کنند. در پژوهش حاض...

حکیم حاج ملّا هادی سبزواری متخلّص به «اسرار»، فیلسوف بنام قرن 13 در سال 1212 هجری در سبزوار چشم به جهان گشود. او ازجمله حکیمانی است که در عصر خود مراتبی را در حکمت نظری و عملی کسب کرد. در شهود و عرفان به مرحله‌ای عالی دست یافت و در عالم عرفان و معرفت خوش درخشید. آثار فراوانی در فلسفه و حکمت تألیف و تصنیف کرده ‌است و نیز دیوان شعری از خود به جای گذاشت که دربردارندة نکته‌های ظریف و زیبای عرفانی، فل...

در این جستار، بیست و یک بیت از دیوان انوری بر اساس یکی از کهن­ترین دست‌نویس‌های دیوان وی، یعنی نسخه کتابخانه مجلس که تاریخ تحریر آن (680 هـ.ق.) است، تصحیح شده است. مصححان پیشین در تصحیح دیوان انوری، این دست‌نویس کهن و معتبر را در اختیار نداشته­اند؛ لاجرم از بسیاری ضبط­های اصیل و صواب آن نیز بی­بهره بوده­اند. به همین سبب در این جستار سعی شده است برخی اشکالات و تصحیفاتی که معنای متن اصلی را به نو...