واکاوی شعار عباسیان در ذهنیت عمومی جامعه[1] حسین حسینیان مقدم[2] چکیده قیام عباسیان بر پایه عدالت‌خواهی و با شعار «الرضا من آل محمد» پا گرفت و سرانجام با قدرت یافتن سفاح به سرانجام رسید (132 ق). به باور عام مورخان و محققان در این‌باره، مفهوم رایج شعار «آل محمد» دخترزادگان رسول خدا (ص) یا به تعبیری ائمه اطهار(ع) بوده اند که در روند قیام عباسی از این معنا، تهی و به خاندان عباسی تفسیر شد و بدین سب...

تدوین و شکل‌بخشی روایت جدال امین و مامون عباسی پس از تحقق این رویداد توسط مورخین مسلمان در نیمه نخست قرن سوم هجری انجام شد. درک رایج از گزارش‌های این رویداد، بر ماهیت سیاسی آن تاکید دارد. اما از آنجا که یکی از اهداف مهم بازخوانی گذشته توسط مورخین مسلمان، درک عبرت نهفته در این رویدادهاست، می‌توان با نگرش به این رویداد از منظر چگونگی تولید عبرت، از نگرش و روش حاکم بر الگوی تولید روایت در تاریخ‌نگ...

شهریاران تبرستان پیش از تصرف منطقه از سوی اعراب مسلمان به‌طور مستقل سکه ضرب می‌کردند. نقوش کلی سکه‌ها شباهت بسیاری به مسکوکات ساسانیان دارد، ولی وزن، اندازه، مضامین کتیبه‌ها و تصاویر در آن با درهم‌های ساسانی متفاوت است. تاریخ‌گذاری آنها برخلاف دوره ساسانی (براساس تاریخ آغاز سلطنت هر پادشاه) مبتنی بر سالروز درگذشت یزدگرد سوم است. این تغییرات در سکه‌های ولات عباسی بیشتر مشهود و گونه‌های مختلفی از...

در تاریخ بشری, تمدن هایی که تاریخ مکتوب ندارند روایت خود را به آیندگان اختصاص داده و تمایل چندانی به حفظ اعمال اجداد خود نشان نمی دهند. خلاف آن در مورد تمدن های سامی و غیر سامی صادق است که از قدیم الایام در سواحل مدیترانه و آسیای غربی جانشین یکدیگر شده اند. همان طور که پیدایش خط, تسهیلاتی را برای ثبت رفتار و مراسم انسان ها به وجود آورد, ویرانه های آثار باستانی نیز یادآور گذشت زمان و توالی انسان...

تاریخ جهانگشا یک اثر ادبی - تاریخی است که عطاملک جوینی با استفاده از صنایع لفظی و معنوی و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی در تلاش بوده است اثری ادبی بیافریند. در این مقاله یکی از اجزای مهم این اثر ادبی یعنی استشهاد به ابیات عربی مورد بررسی قرار می گیرد. جوینی در کتاب خود برای ادبی تر کردنِ نثر، ابیات عربی بسیاری را به کار برده است. گاهی مصرعی...

اسماعیلیه، فرقه ای از فرق شیعه است که پس از شهادت امام صادق(ع) از دیگر فرقه ی شیعه، اثنی عشریه، جدا شده . بر خلاف شیعه ی اثنی عشری که امامت را پس از شهادت امام جعفر صادق(ع) متعلق به امام موسی کاظم(ع) می دانست، حق پسر بزرگش، اسماعیل و پس از او محمد بن اسماعیل می دانند. نهضت اسماعیلیه به عنوان نهضتی شیعی در مقابله و تضاد با دربار خلافت عباسی که به نوعی با برگزیدن مذهب تسنن، به عنوان مذهب رسمی جام...

در تاریخ اسلام سیاست نامه‌ها و نامه‌های سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. چنانکه بین سه قرن اولیه هجرت نامه‌های بسیار مشهوری در این خصوص توسط امام علی (ع) خطاب به مالک اشتر نخعی و طاهر بن حسین (ذوالیمینین) سردار معروف دولت عباسی به فرزندش عبدالله به نگارش در آمد. در این مقاله سعی شده این دو نامه که هر کدام به مثابه‌ی نماینده شیوه‌ها‌ی آداب ملک‌داری و نوع حکومت‌داری دو دولت علوی و خلفای عباسی ا...

این مقاله با واکاوی خلافت الناصر لدین الله، سی وچهارمین خلیفه عباسی در صدد پرداختن به رابط ههوشمندی و تدبیر سیاسی خلفا با توسع ه سیاسی، اجتماعی دستگاه خلافت و نیز جهان اسلام است. بهسخن دیگر نویسنده کوشیده تا با واکاوی کارنام ه این خلیفه، چگونگی و چرایی دستیابی به این موفقیترا دریابد. آنچه یافته این پژوهش است آنکه، تاریخ خلافت در دور ه الناصر، شاهد پیشرف تهای سیاسی،فرهنگی و اقتصادی چشمگیری بوده ...