برای تحقق مصرف بهینۀ آب، این موهبت هم‌زمان زمینی و آسمانی، نخستین گام پیش از جست‌وجوی هرگونه راهکاری، توجه به ذهنیت مصرف‌کننده است؛ ذهنیتی که در ‌ارتباط با عالم واقع و نحوۀ سازماندهی منابع آب شکل گرفته است. این مقاله درصدد است با رویکردی میان‌رشته‌ای، در چارچوب بررسی تاریخ شهر تهران و با دیدی مبتنی‌بر معماری، نحوۀ سازماندهی منابع آب این شهر را پیش از ورود آب لوله‌کشی توصیف کند و ضمن این توصیف، ...

با بررسی نقلیات مورخان مشهور (ابن‌سعد در الطبقات الکبری، بلاذری در انساب الاشراف، یعقوبی در تاریخ یعقوبی، طبری در تاریخ الرسل و الملوک و مسعودی در مروج الذهب)، می‌توان به ‌گزینشی بودن گزارش ایشان از حیات ائمه(ع) و تلاشی که برای تأثیر بر ذهنیت مخاطبان انجام‌گرفته، رسید. فضائل ائمه(ع) نیز از این رویکرد مستثنا نیست. در این مقاله به بررسی چگونگی انعکاس فضائل ائمه(ع) و اینکه این امر چگونه قابل‌تحلیل...

روایات ملامت‌گرایانه درباره زنان در نهج‌البلاغه، عمدتا با خارج‌سازی متن از زمینه تاریخی خود و شرایط و دیدگاه‌های مدرن امروزی قیاس می‌شود که در تقابل با دیدگاه‌های مدافع حقوق زنان، به عنوان بخشی از سنت اسلامی- شیعی ناسازگار با این دیدگاه‌های مدرن، تلقی می‌گردد. در این پژوهش افزون بر این‌که نشان داده شده بسیاری از گزاره‌های نکوهش‌گرایانه مربوط به زنان در نهج‌البلاغه فاقد اسناد م...

حرمت تصویرگری در اسلام یکی از پیش‌فرض‌های مسلم پژوهشگران تاریخ هنرهای اسلامی است. در این پژوهش این پرسش اصلی مطرح است که تصور و ذهنیت مسلمانان نخستین از مبحث تصویر(نقش، تمثال) و به‌طور عام مقوله صورت و صورتگری (حیوانی و انسانی) چه بوده است که بر اساس آن، پرداختن به صورتگری از جانب شارع ممنوع شده بوده است؟ در این نوشتار، بر اساس منابع اصلی نشان داده شده که  ذهنیت مسلمانان از تصویر و صورتگری در س...

             به دلیل تجزیه بخشی از خاک ایران توسط روسیه در قرن نوزدهم و اساساً روابط استعماری ایران با قدرت‌های بزرگ در قرن نوزدهم و اشغال ایران در دو جنگ جهانی اول و دوم، دیدگاه ایرانیان به قدرت‌های بزرگ، خصوصاً نسبت به روسیه منفی است. اما این ذهنیت منفی صرفاً ناشی از رویدادهای تاریخی نیست، بلکه یکی از دلایل چنین ایستار ذهنی متأثر...

کلثوم‌ننه نام کتابی طنزآمیز و انتقادی نوشتةآقاجمال خوانساری (۱۱۲۵ ق.) از فقیهان دورة صفویّه است. کلثوم‌ننه در نقد دینداری عامیانه و باورهای خرافی رایج میان زنان و قدیم‌ترین سند مکتوب دربارة اخلاق و آداب و رسوم زنان عامی ایران است. هدف از مقاله، معرّفی کتاب و مؤلّف آن سپس متن‌شناسی این اثر ارزشمند است. کتاب کلثوم‌ننه به عنوان یکی از آثار مهمّ ادب عامه در تاریخ ادبی ایران همواره از دید محقّقان دور مان...

فرهنگ عامه آیینه تمام نمای تاریخ تمدن و جامعه شناسی و اطلاعات مردم شناسی است. که بازگو کننده تمام اآیین ها و رسوم خاص هر ملتی است.فرهنگ عامه شامل دو شاخه اصلی سنتهای اصلی مادی و معنوی است در برگیرنده سنتهای گفتاری و غیر گفتاری میباشد سنتهای گفتاری مانند ضربالمثلها گویشها متلکها و ... . سنتهای غیر گفتاری مانند داستانهای عامیانه که شامل سمک عیار، فرامرزنامه، طوطی نامه، حمزه نامه میشود که بیان کنن...