ادبیات مقاومت به عنوان یک نوع ادبی، پیشینه‌ای دیرینه دارد و از زمان پیدایش ادبیات، دوشادوش آن حرکت کرده‌است. در میان شاعران برجستۀ این نوع ادبی در ایران، قیصر امین‌پور جایگاه ویژه دارد و زبان شعری این شاعر متمایز از زبان شعری معاصرینش است که دلیل این تمایز، توجه و تمرکز او بر جنبه‌های مختلف زبان و به خصوص مقولۀ آرکائیسم در شعر است. آرکائیسم یا باستان‌گرایی نشانگر گرایش شاعران به صرف و نحو کهن د...

فرمالیست های روسی ادبیات را نوعی کاربرد ویژة زبان تلقی می کردند که با انحراف از زبان عملی (practical language) و در هم ریختن آن محقق می شود. به همین سبب، با تأکید بر جایگاه خاص زبان در نقد آثار ادبی، بحث های تازه ای را در حوزۀ نقد مطرح کرده اند که الهام بخش بسیاری از منتقدان متأخر در نقد و تحلیل این گونه آثار شده است. «آشنایی زدایی» (defamilarization) مهم ترین مفهومی است که فرمالیست ها بر آن تأ...

از یونان باستان که نخستین جرقه های ایده گرایی در حوزه تفکر اجتماعی نمایان گشت این پرسش طرح شده که آیا هرگونه ایده گرایی و به تعبیر امروزین آن معناگرایی به منزله نوعی آرمان گرایی است؟ آیا اصالت ایده در اندیشه اجتماعی با گرایش به امر ایده آل در کنش اجتماعی و همچنین در فهم پدیدارهای اجتماعی و سیاسی هم معنی است؟ و میان این دو مقوله چه کنش و واکنشی وجود دارد؟ این مقاله به این پرسش ها پاسخ می دهد. به...

پس از استیلای اعراب در خراسان و ماوراءالنهر و سایر قلمرو سرزمین ایران، جنبش­های آزادی­خواهی و استقلال­طلبی رواج پیدا کرد. این جنبش­ها منجر به پیدایش دولت­های ملّی طاهریان، صفاریان و سامانیان شد. در تحکیم استقلال دولت­های مذکور زبان فارسی نقش ویژه­ای داشت. سامانیان از جمله حکومت­هایی بودند که در راستای زنده کردن سنّت­های باستانی به ادبیات پارسی توجه نشان دادند و ثمرات خوبی بر جای گذاشتند که شاهنام...

چکیده : در هر دوره ای دولت ها برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود ، از ابزار هنر ، با ارائه الگوهایی مناسب استفاده کرده اند . در ایرانِ دوره اسلامی نیز برخی از حکومت ها ، خود را منتسب به پادشاهی های قبل از اسلام(دوره باستان) نمودند .بعد از سلسله صفوی که دولتی شیعی بود ، این انتساب به شکلی دیگر صورت گرفت . پادشاهان قاجار با اینکه خود را متولی حکومت دینی می دانستند ، ولی رویکردشان به پادشاهان پیش از...

شاعران از گذشته تا کنون، به عنوان زبان جامعه محسوب می¬شوند که در خلال اشعار خویش به بیان اوضاع جامعه می¬پردازند. شاعران معاصر نیز با توجه به موقعیت سیاسی و اجتماعی عصری که در آن به سر می¬برند، زبانی خاص را برای بیان مطالب خود برمی¬گزینند که یکی از آن¬ها آرکائیسم است. آرکائیسم که از آن با نام هنجارگریزی زمانی نیز یاد می¬شود، عبارت است از این¬که شاعر عناصر زبان گذشته را از بافت تاریخی خود جدا کند...

ناسیونالیسم ایدئولوژی ملت است و بر حاکمیت ملت بر سرنوشت خویش تاکید دارد. ناسیونالیسم ایرانی با پیشینه دوسده ای خود، همزاد گریزناپذیر مدرنیته ایرانی است. در مقاله حاضر، با بازخوانی ناسیونالیسم ایرانی در سده نوزدهم، اهداف و ابعاد زمینه ساز پیدایش آن مورد بررسی قرار می گیرد. پیدایش ناسیونالیسم ایرانی در این سده، پیامد گریزناپذیر بحران ناشی از رویارویی ایران سنتی با مدرنیت است که به صورت نخبه گرایا...

این پژوهش توصیفی، با بهره گیری از شیوه اسنادی- تاریخی، به بررسی دلایل شکل گیری باستان گرایی دوره قاجار و عوامل موثر بر آن توجه داشته و خصوصیات و ارزش های آن در هنرهای تجسمی دوره قاجار را با تأکید بر نقوش برجسته مورد بررسی قرار داده است.‏ نقوش برجسته، نقاشی ها و تصاویر دوران قاجار از نظر اهمیت و نقش سیاسی، اجتماعی آن ها مورد کنکاش قرار گرفته اند. برای ارزیابی از تصویرگری دوره قاجار، به چگونگی به...

بسیاری از شاعران معاصر تلاش کرده اند با بهره گیری از عناصر هویّت در شعر خود بر نقش هویّت ساز آن تأکید کنند. از این میان ، محمد حسین بهجت تبریزی با رویکرد باستان‏گرایانه و با رجوع به گنجینه‏های سازنده هویّت ملّی گذشته و پیوند آن با هویّت خلق شده در دوران معاصر ، توفیق بسیاری در هویّت‏یابی و استمرار و تکوین آن و احیاء و انتقال مؤلّفه‏های هویّتی از پیش موجود ایران داشته‏است.در این جستار با بهره گیری از رو...