«مهر» در اساطیر ایران ایزد داوری و پیمان است که پیوندی استوار با خورشید دارد و در انجام خویشکاری خود از او یاری می­گیرد. دو ایزد «سروش» و «رشن» نیز «مهر» را در کار داوری همراهی می‌کنند. هر یک از این ایزدان علاوه بر داوری، خویشکاری­های دیگری نیز برعهده دارند که از آن میان می‌توان به برکت‌بخشی، همراهی با روان مرده، راستی و نبرد با دیوان اشاره کرد. از این رو در این مقاله کوشیده‌ایم با روش اثباتی و...

انسان از ابتدای خلقت خود با سؤالات و کنجکاوی­ های فراوانی روبه رو بوده است و همه چیز زندگی برای او جزء ابهامات به شمار می­رفت. اطلاعات ناکافی که بشر از ابتدای آفرینش از دنیای پیرامون خود داشت، ناخودآگاه او را به سمتی می­ کشاند که به بسیاری از عناصر طبیعی و غیر طبیعی جنبه ­ی بزرگی و شکو ه می یخشید؛ یا آنها را به خدایی بر می ­گزید و از بیم اتفاقات پیرامون به آنها پناه می­برد؛ یا آنکه در حین نیایش...

روایات و داستان‏های کهن و عامیانه، یکی از مناسب‏ترین بسترها جهت تجلّی و ادامة حیات ایزدان و امشاسپندان و ایزدبانوان به صورت پیکرگردانی‏شده است. با توجه به منبع اصلی منظومة خسرو و شیرین که روایات محلی بوده است، می‏توان بازتاب چهره‎ها و شخصیت‎های اساطیری ایران باستان را در این منظومه یافت. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی/ تطبیقی به بررسی شخصیت‎های منظومة خسرو و شیرین چو...

انسان از ابتدای خلقت خود با سؤالات و کنجکاوی­ های فراوانی روبه رو بوده است و همه چیز زندگی برای او جزء ابهامات به شمار می­رفت. اطلاعات ناکافی که بشر از ابتدای آفرینش از دنیای پیرامون خود داشت، ناخودآگاه او را به سمتی می­ کشاند که به بسیاری از عناصر طبیعی و غیر طبیعی جنبه ­ی بزرگی و شکو ه می یخشید؛ یا آنها را به خدایی بر می ­گزید و از بیم اتفاقات پیرامون به آنها پناه می­برد؛ یا آنکه در حین ن...

رساله حاضر تحقیقی در خصوص اساطیر هند و ایران است. در این تحقیق سعی بر آن بوده است که شخصیت های اپام نپات(آناهیتا)، بهرام و هوم ایرانی با همتا های هندی آنها مقایسه شوند. اپام نپات و آناهیتا همتاهای ایرانی سرسوتی و اپام نپات هندی هستند. بهرام و ایندرا هر دو ایزدان جنگاوری ایران و هند هستند. هوم و سومه در هر دو کشور هم گیاه هستند و هم خدا. وجوه اشتراک، وجوه افتراق و تاثیراتی که این ایزدان از یکد...

موضوع این پژوهش حول محور شناسایی نقوش صحنه های شکارگاه در آثار فلزی (زرینه ها و سیمینه ها) عصر ساسانی است و مسئله آن بر اینکه چه مفاهیمی در تصاویر صحنه ی شکارگاه عصر ساسانی وجود دارد، اُستوار است. آیا منظور از این زرینه ها و سیمینه ها، صرفاً نمایش شکار شاه بوده است یا آنکه مفاهیم وابسته به فرهنگ و باورهای دینی جامعه-ی عصر ساسانی بر تصاویر صحنه های شکارگاه آن دوره ی خاص تأثیر گذارده است. هدف از ا...

نظریه «اسطوره و آیین» یا نظریه «آیین­گرایی اسطوره» که حیات اسطوره را وابسته به آیین می داند و یکی از رویکردهای اصلیحوزه «نقد اسطوره­شناختی» است، در شکل های جدید خود، بین اسطوره و آیین پارادیمی مشترک پیدا می کند. در این جستار برمبنای این نظریه، تبلور آیین سیاوشان را در اسطوره سیاوش در شاهنامه فردوسی بررسی می­کنیم. سیاوش از ایزدان پیشازردشتی ایرانی مرتبط با اساطیر باروری و فرهنگ کشاوزی است که آیی...

موقعیّت جغرافیایی سرزمین الیمایی، واقع در بخشهایی از خوزستان امروزی، باعث شده بود تا این ناحیه، نقش واسطه را میان آبراهه هایی که به رأس خلیج فارس ختم میشدند با فلات ایران و همچنین میانرودان ایفا کند. عبور یکی از مهمترین جاده های بازرگانی ایران از این سرزمین در کنار باروری ناشی از جریان داشتن چندین رودخانه باعث شده بود که الیمایی به کانون اقتصادی و بازرگانی مهمّی در دور? اشکانی تبدیل شود. آثار ب...

پایه گذاری سیاست اتحاد دین و دولت در ایران قبل از اسلام به اردشیر ساسانی(224-241.م) نسبت داده شده است وی پادشاه را عالی ترین مقام مذهبی و دارای فره ی ایزدی اعلام کرد و قصد داشت دین مزدیسنی را با حکومت یکی سازد و از آن به عنوان حربه ی سیاسی بهره برد . در صحنه های دیهیم ستانی پادشاهان ساسانی از اهورامزدا، آناهیتا و میترا که بر روی نقوش برجسته ی دینی و مسکوکات نقش شده اند آنان مردانی متکی به دین...

موقعیّت جغرافیایی سرزمین الیمایی، واقع در بخشهایی از خوزستان امروزی، باعث شده بود تا این ناحیه، نقش واسطه را میان آبراهه‌هایی که به رأس خلیج‌فارس ختم میشدند با فلات ایران و همچنین میانرودان ایفا کند. عبور یکی از مهمترین جاده‌های بازرگانی ایران از این سرزمین در کنار باروری ناشی از جریان داشتن چندین رودخانه باعث شده بود که الیمایی به کانون اقتصادی و بازرگانی مهمّی در دور? اشکانی تبدیل شود. آثار ...