موضوع مقالۀ حاضر بررسی تصویرهای مار، اژدها و متعلقات آن‌ها در دیوان شمس است که مولانا به‌وسیلۀ آن‌ها بسیاری از مفاهیم انتزاعی را برای مخاطبان می‌شناساند. برای این منظور، ابتدا مطالب مقدماتی با عنوان‌های تجربه و تصویر، مفاهیم و تصاویر شعری و نیز تصاویر حیوانی در شعر تبیین شده است. در بخش اصلی پژوهش، رابطۀ 24 مشبه نظیر معشوق، عاشق، انسان، مانع، دوگانگی، جهان، نفسانیات، رنج و بلا، گرفتار بلا، هجرا...

بافته های ایران در دوره صفوی، از پدیده هایی چون نمادگرایی و اسطوره بهره برده اند. بافته ها مزین به نقوشی هستند که بیشتر آنها دربردارنده اعتقادات و اندیشه های ایرانی است که در گذر زمان، مفاهیم را در درون خود نگه داشته اند. در این میان، اژدها یکی از این نقوش نمادین است که سابقه حضورش در قدیمی ترین منابع ادبی ایران دیده می شود و در این سرزمین، از اژدها به عنوان نمادی از بدی و شر یاد شده است. ازطرف...

هر ادبیات کلاسیک دارای حماسه ایست که در آن عناصر اسطوره ای، عناصر داستانی و عناصر واقعی برگرفته از تاریخ وجود دارند. این نکته درمورد ادبیات آلمانی و فارسی که نیبلونگن و شاهنامه سرآمد آثار آنان هستند نیز صدق می کند. از آن روی که این دو اثر از دیدگاه زبانی و فرهنگی زیر مجموعة زبان های هند و ژرمن هستند، عناصر مشابه بسیار در آنان وجود دارد که با اندک مقایسه ای پدیدار می گردد. این پژوهش تلاشی است بر...

چکیده شاهنامه فردوسی، بزرگترین اثر حماسی زبان فارسی در برگیرنده ی مفاهیم کهن الگویی فراوانی است که یکی از آن ها کهن الگوی قهرمان است. بنا به سرشت حماسه و بن مایه ی اصلی آن (نبرد میان نیروهای نیک و بد) قهرمان، یکی از پرتکرارترین موتیف های آن است. قهرمان حماسه که معمولاً دارای نیروهای فوق انسانی است، در میان خانواده ای بلندمرتبه متولد می شود، اما بنا به دلایلی از خانواده دور شده و نزد افرادی فرود...

نقوش قالی‌های ایرانی، حاوی روایاتی نمادین است که با الهام از اسطوره‌های ملی در متن و حاشیۀ قالی‌ها به زیبایی به تصویر کشیده شده‌اند. نزاع سیمرغ و اژدها یکی از این نقوش است که به شکل گرفت‌وگیر و در هیئت تقابل، رخ نموده است. بازتاب‌های نمادین هر یک از این دو اسطوره شامل شاخصه‌هایی چون نمادهای اهورایی و اهریمنی، نیکی و شر، زمین و آسمان، مرگ و زندگی و روح و نفس است که با الویّت‌بخشی به اسطوره‌های بو...

چکیده ندارد.

ابومسلم نامه، سرگذشت ابومسلم خراسانی است که برپایۀ ساختار اسطوره ای قهرمان اژدهاکش بازآفریده شده است. پس از قتل وی، گرایش قوم ایرانی در برگشت به سوی اسطوره ها در دوران تاریخی و تبدیل تاریخ به اسطوره با انگیزه های گوناگونی صورت گرفت. در مقالۀ حاضر پس از بررسی ساختار قصۀ زندگی ابومسلم خراسانی، انواع دگردیسی ها و تحلیل ها و جابه جایی های اسطورۀ فریدون (قهرمان اژدهاکش) در بازآفرینی زندگی این قهرمان...

ابومسلم نامه، سرگذشت ابومسلم خراسانی است که برپایۀ ساختار اسطوره ای قهرمان اژدهاکش بازآفریده شده است. پس از قتل وی، گرایش قوم ایرانی در برگشت به سوی اسطوره ها در دوران تاریخی و تبدیل تاریخ به اسطوره با انگیزه های گوناگونی صورت گرفت. در مقالۀ حاضر پس از بررسی ساختار قصۀ زندگی ابومسلم خراسانی، انواع دگردیسی ها و تحلیل ها و جابه جایی های اسطورۀ فریدون (قهرمان اژدهاکش) در بازآفرینی زندگی این قهرمان...

مار یکی از مقوله های مهم در اسطوره شناسی و ادبیات است. روان شناسان نیز برای این جانور اهمیت زیادی قایلند. امروزه در اصطلاح فارسی می گویند: «از مار به اژدها پناه بردن» و «مار خوش خط و خالی». در این اصطلاح ها «مار» نماد بدی و بالا و فریب است و یا در جمله «فلانی مثل مار می ماند.»، «مار» نشانه مودی گری و بد جنسی می باشد. حالا سؤال من این است: آیا «مار» از ابتداء سمبل جنبه های منفی بوده، یا اینکه نم...

یکی از داستان‌های مشهور و رازناک شاهنامه، داستان ضحاک است. از این داستان تحلیل‌های مختلفی صورت گرفته است که بیشتر جنبة سیاسی و اجتماعی دارند. با توجه به رمزی‌بودن این داستان، در این مقاله کوشیده شده است از منظر عرفانی به نبرد فریدون و ضحاک (نیکی و بدی) که دو روی یک سکه‌اند، پرداخته شود. فریدون (ثری تنین = سه اژدها، تنین به معنی مار و اژدها و ثری به معنی عدد سه است) ـ مردی که سه پسر دارد ـ با ضح...