این پژوهش به انتساب زن به اهریمن در اساطیر ایران و اسکاندیناوی می پردازد. نگارنده به مطالعه ی آثاری می پردازد که تقریباً برتمامی جوامع گذشته حاکم است و نقش اهریمنی زن و عناصر مادینه را هویدا می سازد. هدف نگارنده در این پژوهش مقایسه ای بین دیدگاه های اهریمنانه باستانی نسبت به مادینه در اساطیر ایران و اسکاندیناوی است که با تکیه برداستان هایی از شاهنامه و گرشاسب نامه از اساطیر ایران و مطالعه آثاری ...

آریاییان باستان به دو نیروی راستی و نظم، و دروغ و بی نظمی باور داشتند و بعدها این اندیشه در آیین زردشتی گسترده تر شد و همه هستی و اجزا و حوادث آن را دربرگرفت. نواندیشی ها و نوآورده های زردشت و آیینش عاملی بس مهم در سقوط خدایان کهن آریایی و رانده شدن بسیاری شان به حوزه بدی و بی نظمی بود. گروهی از خدایانِ بیرون آمده از جهان خدایی به حماسه ها وارد شدند و نقش ضدقهرمانان و گاه قهرمانان را بر عهده گرف...

چکیده  شاهنامۀ فردوسی دربردارندۀ باورها، اعتقادات و اندیشه های مردمان ایران است و می­توان هویت ایرانی را در آن بخوبی جست وجو کرد. یکی از مسایل با اهمیّت، رابطۀ زشت رویی و ویران گری در شاهنامه است. از آن­جا که این باور در شاهنامه بارها آمده است، نمی توان بسادگی از آن گذشت. با توجّه به اهمیّت این موضوع، در این مقاله سعی شده است ابتدا ژرف­ساخت این رابطه بیان گردد، سپس بازتاب آن در شاهنامه بررسی شود. ...

در بین اقوام و مللی که در زمینه پزشکی و بهداشت و سلامت انسان ها به تکاپو پرداخته و در این میان به دستاوردهای قابل ملاحظه ای دست یافتند، ساکنان اولیه ی فلات ایران نقش بارز داشته و از ملل پیشرو محسوب می گردند، به گونه ای که این ساکنان فلات ایران، مردمانی بودند که آنها را باید نخستین جراحان دنیای قدیم و نخستین پزشکانی به شمار آورد که به سلامت انسان ها اندیشیده و برای تأمین سلامت افراد کوشیدند. آری...

اساطیر ملی هر کشوری، روایتگر سرگذشت قدسی ابر انسانها و پهلوانان آن کشور است که در طی روزگاران در اذهان اسطوره پرداز مردمان شکل گرفته و به تدریج بنیانهای حماسی فرهنگ و ادبیات آن سرزمین را پدید آورده است. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ضرورت مقایسه اساطیر یونانی با اساطیر ایرانی مندرج در اوستا و متون ادبی پهلوی، به بیان برخی همسانی های میان گرشاسب آریایی و هراکلس یونانی پرداخته ایم و برخی کردارهای پ...

از جمله موجوداتی که در اساطیر، افسانه‌ها و حماسه‌های فارسی، گاهی همراه با قهرمان حماسی و در کنار او و گاهی نیز در تقابل با او به ایفای نقش می‌پردازند، «پری» و «زن جادو» هستند. در منظومه‌های حماسی پس از شاهنامه، گاه این دو با خویشکاری‌های خود در جایگاه پری، به عنوان ایزدبانوی زایش، برکت و باروری که بازتابی از کهن‌الگوی «آنیما» می‌تواند باشد و در نقش و سویة مثبت خود ظاهر می‌شوند و یاور و همراه قه...

با درنگ در شاهنامه با گونه­ای باور روبه­رو می­شویم که می­توان آن را اندیشه­های گنوسی نام نهاد. این نگرش گنوسی، تفکّری است جهانی که در سدۀ نخستین مسیحیّت رواجی چشم­گیر داشته است و در مصر، روم، اسکندریه، جنوب عراق و فرارودان گسترش یافته است و در ایران باید مانویان را نمایندۀ این گروه پنداشت که آرای آنـان در شاهنـامه راه یـافته است؛ چنان­کـه ضحّاکِ شاهنامه جنسیّتی مادینه همچون آزِ مانویان می­یابد و ماره...

فرهنگ ریشه شناختی جانوران اساطیری اوستاو بازجست آن در متون فارسی میانه کتابی و شاهنامه هدف این پژوهش ارائه فرهنگی برپایه ریشه شناسی نام و اسطوره جانورانی است که شرح آن ها در اوستا آمده است. سپس وجود یا عدم وجود و همچنین سیر تحول نام و اسطوره مربوط به هر جانور در متون فارسی میانه کتابی و شاهنامه بررسی می شود. در این تحقیق بعد از مرتب کردن نام جانوران در دسته بندی های اهورایی یا اهریمنی، اتی...

در هنر نگارگری، نگارگران تمامی مکاتب ذهنیتی کامل و فعال دربارة نبرد کیهانی میان آفرینش اهریمنی و آفرینش ایزدی داشتند. در این میان دیو که نماد اهریمن و دشمن است با چهره­های حیوانی با شاخ ودم و عریان، با سلاح­های بدوی و دیگر موارد نشان داده­ شده است. نگارگران با نمایش این ویژگی­ها به نوعی به برتری آفرینش ایزدی در مقابل آفرینش اهریمنی اشاره کرده­اند. هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش دیو در نگاره­های دورة...

ریخت شناسی دیدگاهی نو در نقد ادبی است که می کوشد تا با بررسی ساختار داستان، تأثیر پذیری ساختار از محتوا را آشکار سازد. ریخت شناسی به معنای بررسی و مطالعه ی شکل و اندام، و بررسی ساختار و اجزای سازنده ی موضوع مورد نظر در ارتباط با قصه، اصطلاحی بوده که نخستین بار توسط ولادیمیر پراپ مطرح شد و بعد ها توسط کسانی هم چون آلن ژیرداس گریماس کامل گردید. او از پراپ فراتر رفت تا به دستور زبان داستان دست یاب...