این مقاله کوشیده است تا با رویکردی تفسیری ـ ‌روایی، برداشت‌های تفسیری علامه ‌طباطبایی درباره لوح محفوظ و موارد مرتبط با آن مانند خزائن الهی و برخی از وی‍ژگی‌های لوح محفوظ مانند اتصاف آن به حکیم بودن را مورد بررسی قرار دهد. به شهادت آیات و روایات، محفوظ بودن لوح، به‌معنای مصونیت حقیقت ماورایی قرآن از دستبرد و مسّ و شهود نامحرمان درگاه الهی است و به‌معنای محفوظ بودن آن از تغییر نیست. همچنین صفت «ح...

 تفسیر علمى آیه 66 سوره نحل و چگونگى تولید شیر از بین مواد گوارشى و خونى است. نویسنده، نخست به توضیح برخى از واژه‌هاى آیه از جمله انعام و فَرْث پرداخته و مراد از موصول در آیه (مافى بطونه( را پستان چهارپایان دانسته که شیر در آنها تولید مى‌شود. در ادامه با طرح پرسشهاى متعددى به بحثهاى علمى تولید شیر پرداخته و محل تولید شیر را بین مواد گوارشى و خون دانسته یعنى همان جایى که قرآن بدان اشاره کرده و آن ...

بررسی نقش علم اسباب نزول در تفسیر آیات وحی و بهره وری از تفسیر آیه در جهت ارزیابی و نقد سبب نزول است. شکل روایتی اسباب نزول، کثرت اسباب نزول رسیده از طریق اهل سنّت، تأثیر پذیری از اسرائیلیّات، تسامح و تساهل در برابر اسرائیلیّات و مسأله دار بودن راویان، اهمیّت نقد اسباب نزول و شناخت ملاکهای آن را دو چندان می سازد. از سوی دیگر، افزون بر ضعف های سندی، روایات اسباب نزول به لحاظ دلالت و محتوا با ضعفهای ...

فیلسوف و عارف مسلمان از رهگذر مطالعات و تعمق‌های عقلی و شهودی خود پیرامون هستی به برخی قوّت‌های هستی‌شناسانه دست می‌یابد که در پی آن از فهم و تفسیری برتر از سطح فهم و تفسیر عرفی و عمومی مردم از آیات و روایات ناظر به مسائل هستی‌شناسانه برخوردار می‌شود. فهم برتر فیلسوفان و عارفان مسلمان از «مفاتح الغیب» در آیه 59 انعام شاهدی بر این مدعا است. در حالی که سایر مفسران، سخن چندانی در تفسیر آن نداشته‌ان...

علمای دانش نحو معانی سه‌گانۀ حال، استیناف یا عطف را برای حرف «واو» در آیه «لاتَأْکُلُوا مِمّا لَمْ یُذْکَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ» (انعام: 121) محتمل دانسته‌اند که البته ناهمگونی این نظریات، تبیین معنوی آیۀ شریفه را دچار چالش کرده است. بر این اساس نوشتار حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به‌ معناشناسی حرف «واو» در این آیۀ شریفه اختصاص یافته است و به این نتیجه رسیده‌ایم که ضمیر در جملۀ «وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ» به «أکل» مس...

دشنام و توهین به اموری که برای دیگر ادیان و مذاهب مقدس و محترم است از دید شرع مقدس اسلام امری نکوهیده است. آیه شریفه ﴿لا تسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدواً بغیر علم﴾ بیان کننده این مهم می‌باشد. توجه به این نکته لازم است که این عمل نه‌تنها می‌تواند به صورت لفظ و کلام انجام شود بلکه عموم آیه شامل هر عملی است که توهین را در بر داشته باشد. از سوی دیگر تنها مقدسات ادیان و بت‌ها و اصنام ن...

متن قرآن کریم حاوی ارزش­های زیبایی­شناختی پیشرفته­ای در فرم خود است و کشف ظرافت­های آن به کمک روش­های نظام­مند نظریه­های زبانشناختی معاصر، مؤید وجوه اعجازی برتر آن است. فرمالیست­های روس با تمرکز بر مقوله «ادبیّت» در صدد شناخت معیارهای زیبایی­آفرینی در متن برآمدند و تکنیک­های چندی از جمله هنجارگریزی را موجد آن دانستند. نمودهای هنجارگریزی به شکل گسترده در متن قرآن و در سطوح مختلف صرفی، نحوی، بلاغی...

تبیین صحیح بشارت‌ها و انذارهای قرآنی، از آن جهت که نقش مهمی در ترغیب انسان به انجام نیکی‌ها دارند، از بعد تربیتی اهمیت بسیاری دارند؛ چنان‌که هشدار درباره­ی عواقب ناگوار اعمال ناپسند نیز چنین است. در آیه‌ی 160 سوره‌ی انعام، خداوند وعده داده است که برای نیکوکاران پاداشی ده برابر خواهد بود. این در حالی است که گناه‌کاران جز به مانند آنچه انجام داده‌اند، مجازات نخواهند شد. از دیرباز، توجه مفسران به ...

برات دیوانی سندی بود که از سوی دولت به­منظور پرداخت مواجب و دیگر هزینه­ها صادر می­شد. اهمیت برات زمانی مشخص می­شود که بدانیم در دورۀ قاجاریه اغلب پرداخت­های دولت به کارکنان کشوری و لشکری و به­طورکلی، اغلب پرداخت هزینه­ها در تمام امور دولتی به­وسیلۀ این سند انجام می­گرفت. بر این اساس، این سند می­تواند منبع مهمی برای نگارش تاریخ اقتصادی باشد. با وجود اهمیت برات­های دیوانی، تاکنون هیچ پژوهش مستقلی...

چکیده: تمدن اسلامی در عصر عباسی، بستری مناسب را برای پیشرفت و تکامل علم و ادب و هنر فراهم آورد. چنانکه وقتی مسلمانان از مسئله فتوحات و جنگ و درگیری رهایی یافتند و ثروت و قدرت دولت رو به فزونی نهاد، گرایش به انواع هنر های زیبا در بین خلفا، بزرگان و طبقات مختلف جامعه بغداد افزایش یافت.در این میان هنر موسیقی، به عنوان ابزاری مهم برای جلوه گر ساختن شکوه و اقتدار خلفای بغداد، جایگاه ویژه ای داشت. ای...