این پژوهش می کوشد با شناخت دیدگاه دو تن از مورّخان عصر ایلخانی در موضوع اندیشۀ مشیّت الهی، بازتاب آن را در محتوا و روش تاریخ‎نگاری آنان بازجوید. از این رو، برای تحقّق این هدف، پرسش‎های زیر مطرح است: از دیدگاه مورّخان یادشده، محرک تاریخ و راه‎برندۀآن چیست؟ این تفکّر تحت‎تأثیر چه عواملی شکل گرفته است؟ دیدگاه‎های یادشده چه اثری در روش تاریخ‎نگاری آنان داشته‎است؟ در پاسخ به این پرسش‎ها، فرضیۀ زیر ارائ...

تلاش ها برای یافتن تعریفی در باب شعر، دیرگاهی است که ذهن بسیاری از ادیبان را به خود مشغول داشته است. اگرچه همۀ مردم، هستی شعر را باور دارند، امّا در بیان چیستی آن، هم باور نیستند. تنوّع تعریف ها دربارۀ شعر سبب شده است تا برخی از ادیبان اساساً شعر را تعریف ناپذیر بدانند؛ زیرا هنوز تعریفی که مورد پذیرش همگان باشد، وجود ندارد. همیشه شعرهایی بوده اند که حصار تعریف های موجود را شکسته و با معیارهای سنتی...

جریان امامت شیعی برای نخستین‎بار در عهد امام جواد (علیه‏ السلام) با پرسش‎هایی متفاوت مواجه گردید. همین امر موجب شد تا آن حضرت از جایگاه ویژه و متمایزی برخوردار شود. حضرت با اینکه در خردسالی به امامت رسید، به خوبی توانست پاسخگوی  مشکلات و پیشامدها باشد؛ چه در حوزۀ سیاست و اجتماع و چه در عرصۀ اندیشه و باورها. امام جواد (علیه‏ السلام) مسیر امامت شیعی را با طراحی درست به پیش برد، به‎گونه‎ای که پس ا...

احتمالاً اصل و مبدأ تعزیه یا شبیه را باید در آیین‏های پیش از اسلام واکاوی کرد که پس از اسلام، با الهام از فاجعۀ کربلا به‌عنوان یک نمایش دینی نمود یافت و در دور تکاملی، اشخاص و قصه‏های دیگری نیز به آن افزوده شد. نسخۀ تعزیه/شبیه «حسین بن منصور حلاج» یکی از این دگردیسی‏های مضمونی تعزیه است که در آن، نطفۀ شمس تبریزی از خون کشتۀ حسین بن منصور حلاج بسته می‏شود. شخصیت‏های اصلی این اثر، حسین بن منصور حل...

انقلاب اسلامی و تعالی گفتمان سیاسی شیعه دکتر علی اکبر کمالی اردکانی چکیده: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی بر مبنای نظریۀ ولایت فقیه، زمینۀ رشد و تعالی اندیشۀ سیاسی در میان شیعیان را، که در یک قرن اخیر سرعت یافته بود، کامل کرد. انباشت تجربیات تاریخی علما و اندیشمندان شیعه از هنگام انقلاب مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی، آراء ابتکاری و بی بدیل امام خمینی(ره) و سرما...

توکل از مفاهیم اخلاقی و عرفانی فرهنگ اسلامی است. علمای اخلاق با تأسی به قرآن، مسلمانان را به تحقق عینی این مفهوم در زندگی فردی و اجتماعی خود توصیه کرده‌اند و عارفان از آن، به‌عنوان یکی از مقامات عرفانی یاد کرده و پشت‌سرگذاشتن آن را برای هر سالکی ضروری دانسته‌اند. منابع اخلاقی و عرفانی ما، مشحون از ضرورت رویکرد به توکل است. توکل در نهج‌البلاغه، هم در معنای اخلاقی و هم در معنای عرفانی به‌کار رفته...

در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی زبانی آثار فارابی، رابطۀ میان ریاست و دوستی یا به بیان دیگر، میان شیوۀ حکومت (یعنی نوع نظام) و سبک روابط بین اشخاص، مورد بررسی قرار گیرد. دوستی از جمله مقولاتی است که در تاریخ اندیشه سیاسی، همواره جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. این مقوله از دیرباز در یونان با مقولات دیگری چون عدالت، برابری و برادری، جزء فضائل انسانی محسوب می شده است و در ساخت جام...

از منظر نگارنده، تحمیل مفهوم ژئوپلیتیک بر مقوله معرفتی و عقیدتی شیعه از ابتکارات و بدعت های کتاب ژئوپلیتیک شیعه، نوشته فرانسوا توال است. وی کوشیده است مفاهیم قدیمی تر اسلام ایرانی و اسلام عربی را در دایره ای محدود تر بر شیعه گری ایرانی و شیعه گری عربی تطبیق دهد. هدف اصلی او در این کتاب آن است تا ژئوپلیتیک شیعه را با هارتلند (مرکزیت) ایران ترسیم کند. نویسنده برای رسیدن بدین مقصود، بسیاری از واقع...

مکتب فرانکفورت یا نظریه ی انتقادی یکی از جبهه های اصلی جنبش ضدروشنگری معاصر را تشکیل می دهد. هورکهایمر و آدورنو، دو نظریه پرداز مهم این مکتب، نشان می دهند که روشنگری در فرآیندی دیالکتیکی تیشه به ریشه ی خود می زند و بنیان ارزش های خود را سست می کند. از نظر ایشان، غلبه ی عقل ابزاری، که محصول گسترش دیالکتیکی روشنگری بوده است، هرگونه مبنای عینی برای تعهد به آرمان هایی چون آزادی، برابری، و حقوق بشر ...

هدف این مقاله تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دورۀ امام هادی(ع)، آن حضرت(ع) مجالی برای ارائۀ دیدگاه های سیاسی در دورۀ امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی بررسی و تحلیل گردد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت(ع) نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظا...