امروزه ایده تولید علم دینی در جهان اسلام ایده‌ای کاملاً شناخته شده است. این ایده پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به‌خصوص در سال‌های اخیر در ایران مورد بحث و گفتگو‌های بسیار قرار گرفته است. با وجود گرایش بسیاری که نسبت به تولید علم دینی در جامعه به‌وجود آمده است، این ایده با مخالفت تنی چند از اساتید ایرانی از جمله عبدالکریم سروش، علی پایا، مصطفی ملکیان روبروست. مخالفین علم دینی بر این باورند ک...

در این رویکرد منظور از علم دینی آن است که به جای انواع علومی که انسان ها به کمک چهار روش تجربی، عقلی، شهودی( عرفانی) و تاریخی پدید آورده‏اند، علومی را با الهام از خود متون مقدس دینی و سازگار با ارزش های آن و تغییر پیش فرض های علم جدید، با استفاده از روش های گوناگون بسازند و آنها را جایگزین علوم جدید غیردینی کنند. اساساً سخن از علم دینی، بدون بررسی جامع در مورد رابطه گزاره های اسلامی با علوم روز ...

در این مقاله ابتدا با بیان مثال­هایی از علوم جدید نشان داده شده است که برخی نظریه­ها متأثر از پیش­فرض­های طبیعت­گرایی بوده­اند و می­توان داده­هایی تجربی که این نظریه­ها در پی تبیین آنها هستند را به نحوی دیگر با رویکرد دینی تبیین کرد. مدافعان علم دینی، با توسل به این مثال­ها، می­خواهند نشان دهند که پیش­فرض­های علم، همان­گونه که ممکن است از طبیعت­گرایی متأثر شود، ممکن است از دین اثر بپذیرد و بناب...

پس از رنسانس و رشد علم تجربی در اروپا، میان علوم تجربی(روش‌ تجربی) و مدعیات کلیسا(روش نقلی)، اختلافات بنیادینی شکل گرفت که در نتیجه آن جامعه اروپایی رای به تعارض میان علم و دین داد. با گسترش علوم تجربی و دستاوردهای آن به جوامع اسلامی این چالش به شکل عمیق‌تری شکل گرفت و متفکرین و صاحب‌نظران این حوزه را درگیر نمود. در ایران نیز استاد شهید مطهری و دکتر عبدالکریم سروش به عنوان دو صاحب‌نظر مهم حوزه ...

یکی از مسائل درباب ماهیت علم دینی، تبیین عوامل، عناصر و مؤلفه‌های مؤثر در دینی‌سازی آن است. مراد از علم دینی در مقام چیستی‌شناسی، علم دینیِ مطلوب (مقام تعریف و تولید) است، نه علوم موجود (مقام تحقق). علم دینی مطلوب دارای عناصر، مؤلفه‌ها و متغیرهای رکنی و غیررکنی است که هر کدام، نقش هویت‌بخشی در علم را به عهده دارند. این عوامل و عناصر عبارتند از: موضوع، محمول، عالِم، معلوم، روش، ابزار، منبع، فایده ...

اندیشة علم دینی با وجود کوشش­های صورت­گرفته در دهه­های اخیر از سوی موافقان و مخالفان آن هنوز به نقطة روشنی نرسیده است. این مقاله با هدف بازخوانی یکی از مدل­های علم دینی، موسوم به مدل اجتهادی - تجربی که نخستین بار در اوائل دهة 1380 مطرح شد و به­تدریج در ضمن چندین کتاب و مقاله شرح و بسط یافت، پس از توضیح کوتاهی دربارة جایگاه این مدل در میان دیدگاه­های علم دینی و معرفی کلّی مبانی و روش­شناسی این مد...

هدف این نوشتار، بیان امکان و چیستی علم دینی از منظر حکمت متعالیه است و بدین منظور، ابتدا به سراغ اصول هستی شناسانه حکمت متعالیه می رویم تا چیستی انسان، دین و علم را در پرتو این اصول بیان کنیم. سپس، بر اساس این اصول، به مسئله اصلی که هویت، امکان و تحقق علم دینی است و به دنبال آن، به مسئله تعارض دین با علم تجربی می پردازیم. بر مبنای اصالت وجود و تشکیک آن و بر اساس حرکت جوهری انسان در قوس صعود، ان...

امکان دینی ساختن علوم انسانی و از جمله دانش تربیت، از مباحث مهم فراروی اندیشمندان مسلمان است. در این مقاله پس از ارائة تعاریفی از علم دینی دو تعریف اختیار شده است: 1.‌‌ دانش تجربه‌ای که از مبانی، اهداف، اصول و آموزه‌های دینی متأثر شده و رنگ و عطر جدیدی یافته است. 2. مجموعه‌ای از معارف دینی که در یک موضوع خاص (مثل تربیت) استخراج، تدوین و تنظیم شده‌اند. به نظر می‌رسد امکان دینی ساختن دانش تربی...

هدف این نوشتار، بیان امکان و چیستی علم دینی از منظر حکمت متعالیه است و بدین منظور، ابتدا به سراغ اصول هستی‌شناسانه حکمت متعالیه می‌رویم تا چیستی انسان، دین و علم را در پرتو این اصول بیان کنیم. سپس، بر اساس این اصول، به مسئله اصلی که هویت، امکان و تحقق علم دینی است و به دنبال آن، به مسئله تعارض دین با علم تجربی می‌پردازیم. بر مبنای اصالت وجود و تشکیک آن و بر اساس حرکت جوهری انسان در قوس صع...

چکیده الوین پلانتینگا معتقد است آنچه در انجمن ها و مجلات علمی و مراکز آموزشی و پژوهشی به نام نظریه های علمی طرح می شود، گاهی تنها، با پیش فرض های الحادی صادق است و اگر این پیش فرض ها را کنار بگذاریم، اعتبار آنها از بین می رود. در واقع وی می کوشد نشان دهد علم امروز بر خلاف آنچه عموماً ادعا می شود، از لحاظ دینی، بی طرف و خنثی نیست؛ بنا بر این، اگر استفاده از پیش فرض های الحادی ضرری به ماهیت علمی ...