قصدت هذه الدراسه الکشف عن الوظائف الصرفیه والنحویه لقواعد الإملاء العربی، وذلک، بتبیان الحاله التی کانت علیها الکتابه العربیه قبل التقعید الإملائی، والحاله التی آلت إلیها تلک الکتابه بعد التقعید، ومن ثم، الکشف عن محاولات الإملائیین فی تثبیت أشکال کتابیه محدده علی حساب أشکال أخری، علی أن یؤدی الشکل المعیار والمقیس وظیفه صرفیه أو نحویه، أو أن یؤدی الوظیفتین کلیهما. کما، وخلصت الدراسه إلی أن کثیراً...

من الواضح ان العرب منذ القدم قد إهتمّ بظاهرة التعلیل و هذا الاهتمام ص ان ال ل غ ة ال ع رب ی ةعن الخطأ . فالغرض من هذا البحث هو دراسة هذه الظاهرة من خلال الکتب النحویة المخ ت ل ف ة والنظر الی آراء المخالفین و الموافقین لها . فحینما نراجع الی تاری خ ال ن ح و ن ری ب ع ض ال ن ح اةیرفضون استخدام التعلیل فی اللغة لانه بعیدة عن طبیعة اللغة و العربی لا یحتاج الیها فی ط ری قتعلیم اللغة العربیة و تعلّمها و...

تُعدُ ألفیه ابن مالک من أهمِ المنظومات فی علم النحو ، ووُضِعَ علیها عدّه شروح من أهمِّها شرح ابن عقیل، وشرح الشاطبی، وشرح ابن الناظم الذی أعتمَدَ علیه العلّامه الربیعی فی نظم ألفیتِهِ، والربیعی من العلماء المُعاصرین فی إیران ولهُ عده منظومات فی المنطق، والعقائد، والبلاغه بالإضافه إلی ألفیتِهِ فی علم النحو والتی قمتُ بشرحها بعنوان رساله مُقدّمه فی مرحله الماجستیر، وتتمیّز هذه الألفیه عن باقی المنظومات بتعدُّد الأوزان ا...

إنَّ لقیاس الشبه تعریفاً بسیطاً هو: أنه حمل شئ علی شئ بوجه شبهی معتبر لدی علماء النحو، فینتقل الحکم من المحمول علیه إلی المحمول.   وقد بسط هذا القیاس نفوذه علی جمیع المواضیع النحویه والصرفیه، وکان له دور وظیفی مهم فی تعلیل الظواهر اللغویه، وفی کونه دلیلاً یستدل بـه العلماء لدعـم آرائهـم، وغیر ذلک مما ستراه فی هذه المقاله مشروحاً، ولعل أهم سبب جعله یتمتع بهذا الدور الوظیفی الخطیر هو ما اتصف به من مزای...

هو مشترک קֵ لفظی קֵ و یکون موضوعاً لعدة معانی فی العلوم المختلفة و «التضمین»البحث فیه یطول لمن اراد ان یستوفی البحث حقه و الکلام فیه تتنازعه الحقیقة و المجاز،البلاغة و العروض و النحو و ... ام ا التضمین عند البلاغیین هو : » استعارة الشاعر کلاماًمن غیره و ادخاله فی شعره « و عند العروضیین هو » تعلق قافیة البیت الاول بالبیت الثانیو اکثرهم یعدونه من عیوب الشعر « و هو فی اصطلاح النحاة : » ان یؤدی فعل او...

دکتر مخزومی که با مشکلات صرف و نحوی دانش آموزان و دانشجویان عرب بویژه (عراقی) روبه رو شده بود‘درصدد برآمد نحوی ارائه دهد که به دور از مباحث پرتکلف و پیچیده باشد و در این راستا نحوی را که معتقد است به طبیعت زبان بیشتر نزدیک است تا نظر نحویان متکلم و فیلسوف مأب در کتاب (( فی النحو العربی نقد و توجیه)) که نگارنده مقاله برای تبیین آن تلاش کرده است ‘ مطرح ساخت . ناگفته نماند دکتر مخزومی الگوی عملی ن...