در سال های اخیر، توجّه به نقد و نظریّات نقدی به نحو بارزی افزایش یافته، و فراوانی کتاب ها و پایان نامه های نوشته شده پیرامون نقد ادبی خود گواه این مدّعاست. اما در کنار این مسأله می بینیم که داوری بر اثر ادبی که از وظایف مهم ناقد قدیم به شمار می رفت، در نقد معاصر تقریباً به فراموشی سپرده شده است. این امر دلایل متعددی دارد که از آن جمله می توان به تخصصی شدن علوم و فنون، گرایش به نقد اروپایی و نادیده...

شنفری (اوایل قرن 6 میلادی) با گروهی از دوستانش چون تأبط شرا و غیره در تاریخ ادبیات دورة جاهلی به شاعران صعلوک معروفند و از راه غارت و چپاول روزگار می­گذراندند. از شنفری دو قصیدة بلند و مشهور روایت شده است: یکی تائیه و دیگری لامیة العرب. لامیة العرب در ادب عربی، به منزلتی دست یافته که با معلقات برابری می‌کند. لامیه، نمونة کامل شعر دورة بدوی گری است و از جلوه­های شهرنشینی و نوش­خواری بدور است. شن...

تکلمنا فی هذا المقال عن طبیعة النقد الأدبی فی العصر الجاهلی ومناهجه، وکیفیة الجمع بین المنهجیة واللامنهجیة فی ذهن النقّاد الجاهلیین. فذکرنا ما یروی عنهم فی النقد اللامنهجی والمعتمد علی الذوق الفطری الساذج وحاولنا أن ندرس لامنهجیتهم فی النقد فی ظلّ منهجیتهم النقدیة وأن نستخلص منها مناهجهم فی النقد وأن نأتی علیها بدلائل وشواهد تاریخیة تجعلنا نجمع بین الفطرة الأدبیة الساذجة والذوق الأدبی والفنی الرف...

لقد مر النقد الادبی عند العرب بمراحل زمینة مختلفة ، و کان له فی کل مرحلة من هذه المراحل میزاته الخاصة التی تفرضها تلک المرحلة . و لقد تطور هذا النقد علی مدی عدة قرون حتی وصل الی درجة عالیة من التنظیم و الابداع علی مانراه فی المرحلة العباسیة . و المطالع کتب النقد الحدیثتة یجد ان هناک اختلافا بین النقاد العرب المعاصرین حول تقسیم هذه المراحل عند البعض غیر مقنع الی حد ما ، الا ان الجمیع قد اوفی ال...

قشربندی اجتماعی در جزیره العرب قبل از اسلام، متأثر از نظام قبیله ای و سنت های حاکم بر آن، سلسله مراتبی پلکانی داشت. این قشربندی در مناطق شمالی و جنوبی، با توجه به توسعه سازمان اجتماعی و همچنین رشد سیاسی و اقتصادی این مناطق، تفاوت هایی با قشربندی منطقه حجاز یافت. این مقاله می کوشد با رویکردی توصیفی ـ تبیینی و با بهره گیری از منابع مربوط به دوره جاهلیت، تاریخ های عمومی، تاریخ های محلی، کتب رجالی ...

شعر به مثابه رسانه دیرین ادبی، بسیاری از هنجارهای اخلاقی را بازگو می‌کند. در پیشینه این رسانه دو قصیده مشهور «لامیة العرب» و «لامیة العجم» بازتاب‌دهنده فرهنگ؛ هنجارها و ناهنجاری‌های رفتاری دو نسل و دو جامعه متفاوت یعنی دوره جاهلی و عصر عباسی است. در این جستار معلوم گشته که «لامیة العرب» در پردازش هنجارها، بیش‌تر تصویری هنری از خلق و خوی حاکم بر جامعه جاهلی و شخصیت شنفری است، ولی «لامیة...