داستان "شیر و خرگوش" در مثنوى که بازنویسى خلاقانه‏اى است از منبع اصلى آن در -کلیله و دمنه- قابلیت شگفت‏آورى براى تحلیل روان‏شناسانه دارد و از آنجا که آثار عرفانى عرصه کشاکش میان اضدادى چون خیروشرّ، هستى و نیستى، صورت و معنى و... هستند، از این رهگذر نشان از عالم روان و علم روان‏شناسى دارند که هدف و مقصد اصلى آن، تلاش براى آشتى اضداد و و ایجاد تعادل میان خودآگاه و ناخودآگاه (برون و درون) انسان است...

تضاد از مسائل و موضوعات مهم در حوزه هایی چون فلسفه و عرفان است و خود از قوانین و سنت های قطعی و جاری بر نظام جهان مادی است. عالم طبیعت، عالم صورت ها و کثرت هاست و هرجا کثرت باشد از تضاد و تقابل نیز گریزی نست، چراکه ماده دائم در تغییر و تحول است و کمال عنصر مادی از مسیر همین تغییر و تحولات و تضاد و برخورد میان صورتهای قدیم و صورتهای جدید حاصل می شود.(خلع و لبس) و این امر پیوسته جاری است و جهان ...

ارسطو با نکته سنجی در نظریه «اصل نخستین» و نظریه افلاطونی «مُثُل»، نظریه اوسیا را ارائه کرده و آن را اساس، هستی شناسی خود قرار داده است. اما این نظریه، در معرض نقادی های دقیق واقع شده است. در این مقاله، ضمن بیان چگونگی پیدایش این نظریه، برخی اشکالات مفهوم شناختی این نظریه را بر پایه سخنان ارسطو نشان می دهیم. «عدم حمل بر موضوع» و «عدم وجود در موضوع»، به عنوان دو ویژگی اساسی اوسیا، از قبیل توصیف به...

ارسطو با نکته‌سنجی در نظریه «اصل نخستین» و نظریه افلاطونی «مُثُل»، نظریه اوسیا را ارائه کرده و آن را اساس، هستی‌شناسی خود قرار داده است. اما این نظریه، در معرض نقادی‌های دقیق واقع شده است. در این مقاله، ضمن بیان چگونگی پیدایش این نظریه، برخی اشکالات مفهوم‌شناختی این نظریه را بر پایه سخنان ارسطو نشان می‌دهیم. «عدم حمل بر موضوع» و «عدم وجود در موضوع»، به عنوان دو ویژگی اساسی اوسیا، از قبیل توصیف به...

حکایت ملاقات موسی و ابلیس در عقبه طور یکی از حکایات متون صوفیانه است که حلاج برای نخستین بار آن را در کتاب شورانگیز طواسین آورده است و پس از او عارفان بنام ایرانی این حکایت را در آثار خویش آورده و از آن برای اثبات تعالیم و آموزه­های متعالی خویش بهره جسته­اند. این حکایت که دربردارنده بسیاری از آموزه­ها و تفکرات عارفان  مدافع ابلیس است، از جهات گوناگون می­تواند مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد. این نو...

حافظ شیرازی شاعر کمال گریی است که جنبه فعّال بی-نهایت وجود و اندیشه اش، محدودیّت موجود در ساختار کلمات، مفاهیم، مضامین، تصاویر و قالب شعر را برنتافت. از این رو، او برای جاری ساختن محتوای ذهنیِ گسترده و بی-کرانه خود در ساختمان شعر، در پی طرّاحی بستر مناسبی بود که قابلیّت و گنجایش پذیرش این حجم نامحدود را داشته باشد. حافظ با ساختارشکنی در ساختمان شعر و غزل، فضای دیوان اشعارش را نامحدود ساخت و با قطع و...

از مباحث مهم زبان شناسی در زمینه معناشناسی، اصطلاح «چند معنایی» است که از گذشته تا به امروز، یکی از مباحث ‏مهم زبان شناسی بوده است. در این جستار، پدیده چند معنایی از جهت دلالت های یک واژه بر معناهای مختلف به ‏کنکاش گذاشته شده است. از ویژگی های زیباشناختی پدیده چند معنایی در قرآن کریم، دلالت یک واژه بر چندین ‏معنا، در عین همخوانی هر یک از معانی ذکر شده با بافت کلی آیه است. این پدیده حتی در واژه ...

علامه شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی(ره) یکی از علمای شیعی قرن 9-10 هجری است که در زمینه های مختلفی مثل تفسیر، قرائت، دعا و زیارات، شعر و ادبیات، حدیث، عقاید، فقه، سیر و سلوک و ... صاحب تألیفات، تحقیقات، حواشی، شروح و اختصاراتی است. در این تحقیق سعی شده است تا دیدگاه این عالم برجسته درباره صفات خبریه تبیین گردد. صفات خبریه صفاتی است که در آیات و روایات از آن ها سخن به میان آمده است. علامه کفعمی در...

چکیده: در پی عطف به مختصات زمانی و مکانی ویژه در نگارگری ایرانی- اسلامی که در حدود پنج قرن همچنان ثابت و پا بر جا می ماند ، شاهد ویژگی ها و شاخصه هایی هستیم که ورای مختصات زمانی و مکانی حاکم بر عالم محسوس ، جهانی دیگر ، فضا – زمان و مکانی دیگر را می نمایاند ؛ نوعی کیفی از زمان و بافتی از مکان که به هر صورت مغایر با روش های بازنمایی زمان ومکان کمّی در جهان طبیعت است و به انحاء گوناگون مبیّن همزم...

هراکلیت افسوسی (550-480 پ م) از دیرباز فیلسوف تاریک نامیده می‌شود. نخستین‌بار تیمون اهل فیلیونت[i]، طنزنویس قرن سوم پیش از میلاد، سبک بیان هراکلیت را «معمّاوش»[ii] نامید. صفت سبک، سپس، به صاحب سبک داده شد. سرانجام هراکلیت فیلسوف «تاریک»[iii] نام گرفت. بنابرین عنوان کتاب پیشینه‌ای دیرینه دارد. دربارة پیش‌سقراطیان، به فارسی، منابع دیگری در اختیار نداریم، مگر نخستین فیلسوفان یونان، از مرحوم شرف‌ال...