هانس رایشنباخ در نظریۀ نسبیت و معرفت پیشین (1920) و پیدایش فلسفۀ علمی (1951) از احکام تألیفی پیشینِ کانت دو برداشت یا خوانش متضاد دارد. کتاب نخست، خواستار بازاندیشی تألیفی پیشین از طریق نظریۀ نسبیت، اما اثر دوم، به ‌دنبال ردّ این احکام است. رایشنباخ در 1920، با تفکیک میان اصول موضوعۀ ارتباط و اصول موضوعۀ هماهنگی، دو برداشت متفاوت از امر پیشین کانت ارائه نمود: 1. ضروری و غیرقابل تجدیدنظر، 2. سازند...

پروفسور رونده، استاد دانشگاه آلبرتای کانادا در رشتۀ ریاضی است. مقالات تخصصی وی بر اثرات متقابل آنالیز هارمونیک و آنالیز تابعی متمرکز است. مقالات عمومی رونده دربارۀ جنبه های فلسفی ریاضی نیز جالب توجه اند. از جمله مقالۀ حاضر که ضمن ارائۀ چند مثال، چرایی و چگونگی اثبات در ریاضی را شرح می دهد.

در خصوص فلسفۀ مجازات، دیدگاه های متعددی مطرح گردیده است که می توان آنها را در دو گروه پیامدگرا و پیشینه گرا جای داد. پیامدگرایان کیفر را تنها از جهت سودمندی آن می پذیرند. در مقابل؛ پیشینه گرایان معتقد به حسن ذاتی مجازاتند. پرکاربردترین رویکرد پیشینه گرا؛ نظریه ای موسوم به سزاگرایی است. این اندیشه قدمتی برابر با تاریخ حیات اخلاق داشته است. سزاگرایان در منطق کیفری خود بیش از آنکه به دنبال تکیه بر...

چکیده امروزه دکارت به‎غلط یک فیلسوف سکولار شناخته می‎شود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیل‎می‎دهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نه‎تنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه وجود دارد و نیز منشأ شناخت بشری از هرآنچه وجود دارد. خداوند نه‎تنها...

تفسیر فلسفۀ سیاسی هگل همواره مسئله‌ساز بوده است. در این میان تفسیری را می‌توان بهتر دانست که این مسئله‌سازی را بر اساس محور اصلی‌ آن آشکار کند. به نظر می‌رسد یکی از اساسی‌ترین تمایزها میان سنت قدمایی قانون طبیعی و سنت مدرن حقوق طبیعی، از نوع انسان‌شناسی فلسفی آن‌ها ناشئ می‌شود. در مورد فلسفه سیاسی هگل نیز می‌توان این پرسش را تجدید کرد؛ اینکه «آیا فلسفۀ حق مستلزم نوعی انسان‌شناسی فلسفی ...

چکیده یکی از جریان های فکری مهم در فلسفۀ علم و فلسفۀ تحلیلی معاصر مکتب پوزیتیویسم منطقی است و از آن جا که در آغاز به صورت حلقه ای از فیلسوفان با محوریت موریتس شلیک و بعدها کارناپ در وین شکل گرفته بود حلقۀ وین نیز خوانده شد. آموزۀ مهم این فیلسوفان اصل تحقیق پذیری، چونان ملاک معناداری و ملاک تفکیک علم از غیرعلم، بود که بر اساس آن گزاره های منطقی و ریاضی را تحلیلی و گزاره های علمی را بامعنا و گزار...

مجموعۀ رویکردها به فلسفه تربیت دینی در چهار طبقه جای می‏گیرد: «فلسفه تربیت دینی بالمعنی الاعم» که شامل همۀ ادیان، اعم از حق و باطل است؛ «فلسفه تربیت دینی بالمعنی العام» که فقط شامل ادیان حقۀ توحیدی است؛ «فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الخاص» که به تعالیم اسلامی‏محدود می‏شود؛ و «فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الاخص» که به سه حوزۀ تربیت اعتقادی، اخلاقی، و عملی اسلام اختصاص دارد و از ورود به دیگر حوزه‏های تعل...

نسبت تخیل و سیاست کم¬تر مورد عنایت پژوهشگران حوزۀ فلسفۀ سیاسی بوده است. پژوهش حاضر بر آن است این نسبت را در چارچوب فلسفۀ سیاسی اسلامی-ایرانی و با تأکید خاص بر اندیشه¬های شهاب الدین سهروردی، بنیانگذار حکمت اشراق، به بحث بگذارد. برخلاف فلاسفۀ یونانی و غربی که بر عقلانیت و جایگاه آن در فلسفه تأکید داشتند، حکمای مسلمان، به ویژه در ایران، برای توضیح فلسفی نبوت و لوازم معنوی آن، عنایت ویژه¬ای به خی...

در این مجال، به دنبال کشف مبانی و ویژگی های اصلی «فلسفۀ تحلیلی دین» هستیم؛ رویکردی که می کوشیم آن را به عنوان واکنش متفکران تحلیلی دین باور، نسبت به فضای الحادی و لاادری گرایانه نیمۀ دوم قرن بیستم معرفی کنیم. جهت گیری اصلی این مقاله، به سمت اثبات سه ویژگی عمده برای این رویکرد است: 1. تلاش برای وضوح حداکثری کلمات و در نظر گرفتن ارزش معرفتی برای فهم عرفی به جای اتمیسم منطقی؛ 2. توجه به دستاوردهای...