چکیده: اسماء و صفات الهی به کار رفته در آیات و سور قرآنی از جهات گوناگون قابل تأمّل است. این اوصاف از یک سو در نگاه کلامی، برخی را به بحث در کیفیّت صفات الهی و تقسیم آنها به صفات ثبوتی و سلبی، ذات و فعل و... برانگیخته است. از سوی دیگر می تواند از نگاهی نو و بدیع این موضوع مورد توجه قرار گیرد که آن تناسب مفهومی و ادبی و بلاغی اسماء و صفات الهی به کار رفته در آیات و سور با محتوای آیات و همچنین با ...

واژه «اسم» و مشتقات آن از واژه‏های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانه‏ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‏ها و روش تحلیل محتوا در تحلیل داده‏ها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آنها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست...

حدیث آفرینش انسان بر صورت خداوند (خلق الله آدم علی صورته) در ردیف احادیث مربوط به معارف بلند الهی می‌گنجد که تفسیر و تبیین آن، تنها از برخی عالمان ربانی که در سطح ظاهری آموزه‌های دینی متوقف نشده باشند برمی‌آید. به باور امام خمینی این حدیث، اشاره به مظهریت تامه انسان کامل برای اسمای حسنای الهی و به عبارت دیگر، مظهریت او برای اسم جامع الله دارد. از آنجا که انسان کامل بر صورت الهی آفریده شده ا...

واژه «اسم» و مشتقات آن از واژه‏های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانه‏ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه‏ها و روش تحلیل محتوا در تحلیل داده‏ها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آنها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست...

اهتمام فراوان آموزه­های دینی بر اسمای حسنای الهی موجب شد تا عارفان مسلمان از نخستین دوران، سخن از بهره­های سلوکی سالکان از اسمای الهی به میان آورند. این اندیشه کم‌کم تکامل و انسجام بیشتری یافت و خود را در لسان عارفان، در قالب پیوندهای سه­گانۀ «تعلق»، «تخلق» و «تحقق» به اسماء الله نشان داد. «تعلق» معمولاً نخستین مرتبه از مراتب پیوند با اسماء الله شمرده شده و «تخلق» مرتبۀ میانی و «تحقق» مرتبه فنا ...

همانطور که می دانیم، بخش عمده ای از معارف دین مبین اسلام از طریق ادعیه، زیارات و مناجات های وارده از معصومین? در اختیار ما قرار گرفته است. مناجات حضرت امیر? نیز از جمله آن ها می باشد، که گر چه دارای سلسله سند نیست اما با استناد به متن و همچنین سبک سخن گفتن ـ که با ادعیه دیگر کاملاً مشابهت و همخوانی دارد ـ انتساب آن به حضرت امیر? اثبات می گردد. آن چه در این مناجات به چشم می خورد، آیاتی است که به ...

در قرآن کریم و در عرف متکلمان مسلمان آنچه به عنوان جایگزین نام الله یا در وصف او به کار می رود، اسم (جمع آن اسماء) الله نامیده می شود. این که آیا می توان خداوند را با نام ها و اوصافی خطاب کرد که در قرآن، سنت و اجماع نیامده و یا آن که اسماءالله توقیفی است؛ یعنی مقید به ذکر آنها در منابع مذکور است، از جمله موارد اختلاف مهم اندیشمندان عالم اسلام، به ویژه متکلمان و فلاسفه مسلمان بوده است. اختلاف دی...

دیدگاه دیونیسیوس مجعول در باب شر متأثر از سنت نوافلاطونی است. او همچون فیلسوفان نوافلاطونی، شر را فقدان و نقصان می دانست و بر این عقیده بود که شر فی نفسه و به ماهو شر موجود نیست، چراکه هر موجودی برخاسته از خیر است و در آن مساهمت دارد. از این رو، هر آنچه فاقد خیر باشد، اصلاً امکان وجود نمی یابد. وی بر این مبنا، شر را همان فقدان کمال شایسته هر چیزی تفسیر می کرد و آن را با نزول نفس یا هبوط مرتبط می...

بحث از مسائل بنیادی جنسیت و احکام مرتبط با آن می‌تواند عالمان دین‌پژوه را در یافتن درکی عمیق‌تر و تحلیلی صحیح‌تر از حقیقت آموزه‌های دینی یاری رساند. مسئلة حجاب در آموزه‌های اسلامی از ابعاد و اضلاع مختلفی کاویده شده است. در این نوشتار، حقیقت ملکوتی حجاب در ساختار اسمای الهی تحلیل شده است. روی‌آورد مقاله درون‌دینی و به لحاظ گونه‌شناسی تبیینی است. پس از بررسی اجمالی ساختار اسمای الهی و رابطة آن ب...

انسان‌شناسی از مهم‌ترین مباحث جهان‌بینی است. انسان‌کامل واسطه بین حق و خلق بوده و شناسای جهان، خدا و خود است. نظریه انسان‌کامل از اصلی‌ترین مباحث عرفانی است. هرچند محققان پیدایی این نظریه را به دوران قبل از ابن‌عربی مربوط دانسته‌اند، اما وی آن را همچون سایر موضوع‌</stro...