استقرارها و جوامع پیش از تاریخی همواره تحت تأثیر عوامل جغرافیای به عنوان عواملی مهم شکل گرفته، گسترش یافته و گاه به انحلال کشیده شده اند. جغرافیا و اقلیم، بویژه در مناطق کوهستانی، چون زاگرس تأثیرات بسزایی بر نحوه زیست اجتماعات انسانی و نیز زیست بوم آنها ایفا نموده است. زاگرس پهناور علارغم ویژگی های یکسان، از متغیرهای ناهمسانی نیز برخوردار است. دره ها و دشت های حاشیه شرقی زاگرس مرکزی بخشی از محد...

حوزه فرهنگی فارس دارای چشم­انداز­های گوناگونی شامل مناطق کوهستانی و سرد، مناطق معتدل مرکزی و مناطق گرم و خشک جنوبی است که به سواحل شمالی خلیج­فارس محدود می­شود، جهت تحلیل بهتر فرهنگ­های پیش­ازتاریخ فارس فرهنگی می­بایست هر منطقه بررسی و مطالعه شود. با توجه به اهمیت موضوع، حوضه رودخانه بوانات باهدف شناسایی تمامی آثار تاریخی- فرهنگی، ارائه توالی گاهنگاری نسبی منطقه بر اساس یافته­های سطحی، بررسی و ...

شکل گیری جوامع پیچیده اولیه در ایران در دوره پیش از تاریخ مربوط به دوره مس- سنگی است که مرحله انتقال سنت های فرهنگی جوامع ساده نوسنگی به حکومت های دوره آغاز نگارش و سپس دوره ایلام محسوب می شود. این دوره انتقالی که در استان فارس با عنوان دوره های باکون و لپویی مطرح است، دارای شاخصه های مهمی همچون پیدایش نابرابری سیاسی- اجتماعی، افزایش جمعیت، کنترل اداری، تولید تخصصی و رشد اقتصادی می باشد که نمود...

یکی از مشخصه های فرهنگی شرق زاگرس مرکزی در هزاره سوم و دوره مفرغ قدیم گسترش زیستگاههای مربوط به فرهنگ یانیق در این ناحیه است. در بررسی میدانی 1387در دشتهای محدوده شرق زاگرس مرکزی واقع در حوضه الوند ما توانستیم بیش از 90 زیستگاه مربوط به دوره مفرغ قدیم را شناسائی نماییم. بر اساس تجزیه وتحلیل داده های بدست آمده از این بررسی در محیط نرم افزار GIS و با استفاده از روش های آماری رابطه بین موقعیت هر ز...

دشت رودبارجنوب و ارتفاعات پیرامون آن در جنوب شرق ایران از دیرباز به‌واسطه اقلیم مناسب دارای قابلیت‌های فراوان جهت استقرار جمعیت‌های انسانی بوده است. بررسی­های باستان‌شناسی دشت رودبار جنوب به‌عنوان بخش مهمی از پژوهش­های باستان­شناسی صورت گرفته در حوزه فرهنگی هلیل‌رود در محدوده­ای به وسعت بیش از 6000 کیلومترمربع انجام‌شده که از میان آثار شناسایی‌شده، 53 محوطه آن متعلق به دوره مس‌سنگی بوده است. رو...

هیدرولوژی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی نقش مهمی در شکل‌گیری استقرارهای انسانی داشته است. دشت نیشابور به عنوان بخشی از حوضه شمال‌شرق ایران در دامنه رشته‌کوه بینالود قرار گرفته و از زمین‌های کوه‌پایه‌ای و دشت تشکیل شده است. در دشت نیشابور، رودخانه‌های متعددی وجود دارند که همگی از بینالود سرچشمه گرفته و مازاد آب آن‌ها در فصول پر بارش از جنوب‌غربی دشت توسط رودخانه کال‌شور به بیرون هدایت می‌...

شرق شمال غرب ایران (استان اردبیل) باوجود آثار ارزشمند، در ادبیات باستان‌شناسی ایران کمتر شناخته‌شده و گاه نگاری آن بر اساس کاوش‌های حوزه دریاچه ارومیه شکل‌گرفته است. نمین به‌عنوان شرقی‌ترین بخش اردبیل از این موضوع مستثنی نیست. از زمانی که دمورگان فرانسوی در اواخر قرن 19 میلادی گزارش مختصری از کاوش‌های نمین ارائه نمود تاکنون گزارشی از فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه از آذربایجان ارائه نگردی...

دشت خاوه در شهرستان دلفان (نورآباد) یکی از دشت های مهم زاگرس مرکزی است که در منطقة پشتکوه شرقی و در بین کوه های گرین و سفید کوه واقع شده است. در این دشت، 36 محوطة باستانی شناسایی شده که قدیم ترین آن ها مربوط به دورة نوسنگی بی سفال و جدیدترین آن ها مربوط به قرن های متأخر دورۀ اسلامی است. از این تعداد، بیست محوطه دارای بقایای دورة اشکانی بوده اند. مباحث مورد توجه در این مقاله اغلب براساس فعالیت ه...

دشت ری جایگاه بالقوه ای از فعالیتهای بشری است که نقش محوری در تبادلات فرهنگی، تجاری واقتصادی... در جوامع پیش از تاریخ در مرکز فلات و مناطق همجوار خود داشته است که شواهد فعالیتهای باستانشناختی گواه استقرار از اواخر نوسنگی تا دوران اسلامی در آن است. متمرکز نبودن کاوشهای باستان شناسی و عدم وجود یک برنامه هدفمند به منظور شناسایی تمام جنبه های ساختاری وظاهری در غرب دشت ری، چالشی در گزارشات به وجود آ...