مقالۀ حاضر به بررسی دیدگاه معاصر استعاره در برابر دیدگاه کلاسیک آن می پردازد. برخلاف نظریۀ کلاسیکِ استعاره که استعاره را موضوعی صرفاً ادبی و زبانی می داند، نظریۀ معاصر ادعا می کند نظام ادراکی انسان اساساً سرشتی استعاری دارد و استعاره به شکل ناخودآگاه و غیراختیاری، در زندگی روزمرۀ انسان فراوان به کار می رود. این دیدگاه نخستین بار در سال 1980 توسط جورج لیکاف و مارک جانسون با انتشار کتاب استعاره هایی...

صورخیال پیوندی میان انسان و محیط او ایجاد می‌کند. ایماژ یا خیال عنصر اصلی در جوهر شعر است و صور خیال به وسیله دگرگونی‌های سریعی که بر کانون شعر وارد می‌سازند، شالودة شعر را بنیاد می‌‌نهند. انوری به عنوان شاعری بلند پایه که کلامش در اوج فصاحت و اقتدار قرار دارد از خیال و صورت­های خیال‌انگیز شاعرانه به زیبایی استفاده کرده است. یکی از خصایص شعر او وفور استعاره‌های عجیب و پیچیده است. در این مقاله ا...

نظریۀ استعارۀ مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون,1980) Lakoff &Johnson)، در کتابی با نام استعاره‌هایی که ما با آنها زندگی‌می‌کنیم (Metaphors We Live By)  مطرح شد. بر اساس این نظریه، استعارۀ مفهومی، امری تصوری و ذهنی است که در زبان به صورت استعاری تجلی می‌یابد. بیشتر مطالعه‌ها در مورد  استعاره‌های مفهومی منحصر به گفتار و نوشتار است، در صورتی‌که بررسی استعاره‌های مفهومی مخصوصاً استعاره‌های عواطف...

در جستار حاضر، استعارۀ مفهومی «جهان هستی، درخت است» در سه متن عرفانی انسان کامل عزیزالدین نسفی، مرصادالعباد نجم‌الدین رازی و معارف بهاءولد بررسی می­شود. پرسش‌های پژوهش عبارت­اند از: 1. نویسندگان این آثار کدام‌یک از دریافت‌ها و تجربه‌های عرفانی ـ انتزاعی خود را دربارۀ عالم هستی با بهره‌گیری از قلمرو مبدأ درخت تبیین کرده‌اند؟ 2. از انطباق میان حوزۀ مبدأ و مقصد در استعارۀ مفهومی مورد بحث، چه جفت‌ه...

در مقالۀ حاضر تلاش شده با روش تحلیل محتوا و توصیفی، آرای متعدد و مختلف اهل بیان از ورود این اصطلاح به عرصۀ بلاغت عربی و فارسی تا زمان حاضر، بررسی و تطبیق و نقد شود؛ نتایج تحقیق، مبیّن آن است که اهل بلاغت، علاوه بر اختلاف در نام‌گذاری و پریشان‌گویی‌های زیاد در تعریف مصادیق آن، چهار دیدگاه ماهوی درخصوص کمّیت و کیفیت استعارۀ تمثیلیه دارند. به نظر می‌رسد باتوجه‌به لفظ تمثیل و معانی آن، دیدگاه اول صحی...

یکی از موضوعات اصلی بلاغت، استعاره است؛ مبحثی که همیشه ذهن بلاغیون را به خود معطوف کرده و محققان این حوزه به پژوهش در جوانب آن پرداخته­اند. این روند در روزگار ما  پویاتر شده و پژوهشگران از چشم­اندازهای متفاوتی بدان توجه کرده­اند. پژوهش در جوانب استعاره نشان می­دهد محققان اضلاع آن را گاه با دیگر مباحث بلاغی در هم آمیخته­اند و  گروهی نیز بی توجه به موضوع، نظر دیگران را تکرار کرده اند. ازجمله مباح...

هلیدی (1987 :173) بازنمایی استعاری را به مثابۀ گونه­های استعاری در نظر گرفته است که با نظریۀ تنوع (تنوع آوایی، واجی، واژگانی، صرفی و نحوی) از منظر لباو (1969) مرتبط هستند. بر اساس تعریف هلیدی، هر یک از گونه­ها برحسب بازنمایی متناوب یک عنصر در لایۀ بالاتر قابل توصیف است. گونه­های صرفی، واژی و نحوی بازنمایی متناوب معنای واحد در سطح واژگان- ­دستور هستند. در پژوهش حاضر صورت­های متجانس و استعاری در ...

در نظریۀ معاصر استعاره که توسط لیکاف و جانسون مطرح شده، زمان، یکی از حوزه‌های تصوّری انتزاعی است و همواره ازطریق چیزی ملموس و عینی، یعنی مکان درک می‌شود و بنیانی شناختی دارد. در این پژوهش، ابتدا توضیحاتی دربارۀ استعارۀ مفهومی و زمان داده شده و سپس شواهدی از تاریخ بیهقی ذکر شده است. این شواهد واژگان، ترکیب‌ها و جملات استعاریِ قراردادی و نو را شامل می‌شود و رویکردی که...

عضو دل به جهت جایگاه مرکزی خود در بدن انسان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بررسی مفهوم­سازی­هایی که در زبان فارسی در خصوص اعضای بدن انجام شده، نشان می­دهند که عضو دل بیش از هر عضو دیگری در این مفهوم­پردازی­ها دخیل بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط مفهوم­سازی­های عضو دل با دیگر اعضای بدن در غزلیات حسن دهلوی بر اساس نظریۀ معاصر استعاره یا استعارۀ مفهومی است. این بررسی به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و...

پژوهش حاضر به تحلیل نگاشت های مفهومی در دو شعر از مهدی اخوان ثالث با رویکرد شعر شناسی شناختی در چارچوب نظریات مارگریت فریمن (2000)، فوکونیه (2002) و ترنر (2002) می­پردازد. در رویکرد شعر شناسی شناختی، امکان بررسی متون ادبی به واسطة ابزارهای زبان شناسی شناختی امکان پذیر است. از جملۀ این ابزارها که بررسی ساختار کلی اثر و چینش واحدهای زبانی را ممکن می سازند، می توان به نگاشت های مفهومیِ ویژگی، رابطه...